مبحث دوم: مهرِ امضا
مهر امضا عبارت است از مهری که امضای شخص معینی روی آن حک شده باشد. مهر امضا را معمولاً اشخاص پر مشغله برای نوشته ها و نامه هایی که از حیث قابلیت انتساب به صاحب مهر، از اهمیت چندانی برخوردار نیستند، استفاده می‌کنند[۲۰].
گفتار سوم: انواع اثرانگشت (از حیث شکل)
به طور کلی از نظر اصولی پنج دسته اثر انگشت مختلف وجود دارد که هر دسته خصوصیت مخصوص به خود را دارد که به شرح زیر در مورد هر یک بررسی خواهد شد[۲۱].
۱٫اثر انگشت حلقوی:
در این اثر انگشت دایره های ظریف در وسط قرار دارد و بقیه خطوط مشابه به هم به طور مارپیچ آن را احاطه کرده‌اند.
۲٫اثر انگشت مایل:
در این اثر انگشن خطوط به طور مارپیچی مایل تا سر انگشتان کشیده شده اند.
۳٫اثر انگشت کمانی بلند یا چادری:
این نوع اثر انگشت را بدین علت چادری گویند که دارای یک مرکز ثقل رو به بالا است که شبیه یک دیرک چادر می‌باشد و بقیه خطوط آن را احاطه کرده‌اند.
۴٫اثر انگشت مختلط یا مخلوط:
این نوع اثر انگشت از تداخل دو اثر انگشت تشکیل شده است. به عنوان مثال شخصی را مشاهده می کنید که انگشت اشاره و شست وی دارای اثر انگشت حلقوی و بقیه انگشتان دارای خطوط مارپیچی است
بخش دوم: ماهیت و آثار امضا، مهر و اثرانگشت
فصل اول: ماهیت امضا، مهر و اثرانگشت
گفتار اول: ماهیت امضا، مهر و اثرانگشت در حقوق مدنی
ماهیت، به معنی حقیقت چیزی مستعمل است[۲۲] .به عبارت دیگر حقیقت و نهاد و ذات چیزی[۲۳] .
مبحث اول: لفظ امضا، مهر و اثرانگشت در مواد قانون مدنی و نکات آن
ماده۱- مصوبات مجلس شورای اسلامی به رئیس جمهور ابلاغ و رئیس جمهور باید ظرف پنج روز آن را امضاء و به دولت ابلاغ نموده و دولت موظف است ظرف مدت۴۸ ساعت آن را منتشر نماید.
تبصره- در صورت استنکاف رئیس جمهور از امضاء یا ابلاغ به دولت در مهلت مقرر دولت موظف است مصوبه یا نتیجه همه پرسی را پس از انقضای مدت مذکور ظرف چهل و هشت ساعت منتشر نماید.
نکات:
-
- معنی امضای رئیس جمهور ، ۱٫ اعلام رسمی تصویب قانون. ۲٫ دستور ابلاغ و اجرای آن به قوه ی مجریه است. ( مقدمه علم حقوق، ش ۱۰۷ )
-
- جانشینی امضای رئیس مجلس در مورد استنکاف رئیس جمهور با اصل جدایی قوای سه گانه مخالف است.
-
- اجبار رئیس جمهور در امضای قانون، مشروط بر این است که تشریفات قانون اساسی در تصویب قانون رعایت شده باشد. پس، ریاست جمهور می‌تواند از امضای مصوبات ناقص خودداری کند. ( همان = مقدمه علم حقوق )
- تعیین ضمانت اجرای خودداری رئیس جمهور از امضای قانون، با قانون اساسی است در مجلس.
ماده ۲۰۹ ( امضای معامله )
ماده ۲۰۹ ق. م ناظر به اکراه معنوی و صورتی است که رضامعیب می شود. در اکراه مادی که قدرت تصمیم گرفتن از قربانی آن گرفته می شود خواب مصنوعی، عقد به دلیل فقدان قصد باطل است و و با امضای بعدی مکره نافذ نمی شود[۲۴].
-
- امضای معامله باعث نفوذ آن از هنگام ترافی است و بنابرین منافع مورد معامله از زمان عقد تا امضا مکره به طرف معامله (خریدار، در مورد بیع) تعلق دارد. (رک. م ۲۵۸ ق. م)
-
- در این که آیا پیش از امضای مکره طرف عقد ملتزم به آن است یا او هم پای بند به عقد ناقص نیست اختلاف وجود دارد و التزام او به عقد قوی تر است[۲۵].
-
- اگر مکره پیش از اجاره فوت کند، وارثان او حق رد و امضای عقد را دارند. (رک. م ۲۵۳ ق.م) بعضی قائم مقامی ورثه را تنها در عقود تملیکی می پذیرد. (دکتر سید حسن امامی ج ۱، ص ۱۹۵، ۳۰۳، ج ۴، ص ۲۶ و ۲۷٫)
- درباره اثر مرگ طرف عقد پیش از امضای مکره اختلاف است و امکان تنفیذ ترجیح دارد. (ق.ع، ج۱، ش۲۷۹٫)
ماده ۲۴۸ ( اجازه مالک )
ماده ۴۵۰ ( امضای فعلی )
ماده ۴۵۲ ( ترجیح فسخ بر امضا )
ماده ۵۸۰ ( ضمان یکی از شرکای مأذون )
(رک . مواد ۲۴۷ به بعد ق. م ( معامله ی فضولی ) و ماده ۵۸۱)
ماده ۹۷۴ ( حکومت عهدنامه ها و قوانین مخصوص به قواعد عمومی رفع تعارض )
-
- در موردی که عهد نامه پس از قانون امضا شده باشد در حکم قانون جدید است. (م ۹ ق. م) و می‌تواند آن را نسخ کند یا تخصیص دهد. (رک. مقدمه علم حقوق، ش ۱۲۳٫)
- در فرضی که عهدنامه مقدم ب قانون است، به عنوان قانون خاص با قانون عام جدید نسخ نمی شود. در مورد نادری هم که تعارض رفع نشدنی و هر دو از حیث عموم و خصوص برابر است، در حقوق داخلی، دادگاه قانون جدید را اجرا می‌کند. ولی، روابط بین‌المللی عهدنامه بر قانون مقدم است[۲۶].
ماده ۱۲۳۶ ( دادن صورت جامع از دارایی مولی علیه ) (رک. م ۷۶ ق. ا. ح. = ق امور حسبی)
ماده ۱۲۹۱ ( بند۲= امضا یا مهر ) ( اسناد عادی که در حکم سند رسمی است )
-
- تاریخ این گونه اسناد هیچگاه اعتبار سند رسمی را ندارد و علیه اشخاص ثالث قابل استناد نیست.(رک م ۱۳۰۵ ق. م)
-
- مقصود از تکذیب، انکار نتساب سند و اصالت آن است، خواه از سوی امضا کننده ی سند باشد یا دیگری و « تردید » ناظر به دفاع کسی است که سند به او منتسب نیست ولی علیه او مورد استناد قرار می‌گیرد (مانند سندی که مورث امضا کرده‌است.) هیچ کس نمی تواند درباره ی امضا منتسب به خود تردید کند، باید آن را تصدیق یا انکار نماید. (م ۲۱۶ ق. آ. د. م.)
- سند تصدیق امضا شده، سند عادی است که امضای آن به تصدیق مأمور رسمی رسیده است. بنابرین، آنچه در سند اعلام شده عادی است با وجود این، چون امضای سند رسمت دارد، در دعوای مربوط به اصالت سند، مدعی کسی است که انتساب سند را به امضاکننده انکار می‌کند. (رک. اثبات، ج۱، ش ۱۹۶٫)
ماده ۱۲۹۳ ( سند تنظیم شده به وسیله ی مامور رسمی خارج از صلاحیت او )
ماده ۱۲۹۶ ( لزوم تصدیق امضا نماینده ی سیاسی یا کنسولی )
ماده ۱۳۰۱ ( دلیل بودن امضا به ضرر امضاکننده )
-
- ادعای سفید امضا دادن باید اثبات شود و ظاهر این است که سند پس از نوشتن یا پر شدن جاهای خالی ( در مورد فرم ) امضا می شود.
- اثبات سفید امضا دادن با بی اعتباری سند ملازمه ندارد و ممکن است چنین تعبیر شود که امضاکننده به متصرف نمایندگی داده است که آن را به امضا یا به مصلحت امضا کننده پر کند.
ماده ۱۳۰۲ ( مندرجات حاشیه و ظهر و ذیل سند )
- اعتبار مطالبی که بر روی آن خط کشیده شده از تضمین های اصالت سند و برای جلوگیری از تقلب است. پس، اگر ثابت شود که به وسیله ی نویسنده خط کشیده شد، و دو طرف از آن آگاه بوده اند یا سند با همان ترکیب به ابراز کننده داده شده است، باید آن را ندیده گرفت. (م ۱۳۰۲ ق. م)
ماده ۱۳۰۳ ( اثبات بطلان حواشی )
- اعتبار این مندرجات مبتنی بر اماره ی قانونی اصالت است و تا زمانیوجود دارد که خلاف آن ثابت نشده باشد.
ماده ۱۳۰۴ ( امضا خارج از سند )
