بند دوم : بیمه نامه فاقد ارزش موضوع بیمه (unvalued policy)

در این گونه بیمه نامه ارزش کالای بیمه شده تعیین نمی گردد، بلکه به ارزیابی مؤخری که بر اساس مبلغی که برای بیمه نمودن موضوع بیمه پرداخت شده است واگذار می شود. این ارزیابی با توجه به کشتی، کرایه حمل و نقل، کالای بیمه شده صورت می پذیرد.

بند سوم : بیمه با پوشش باز (open cover insurance)

بیمه با پوشش باز بیمه نامه نیست بلکه توافقی ا ست که با بیمه گر به عمل می‌آید که بیمه نامه ای متناسب در اغلب شرایط بیمه صادر کند. در این صورت می توان آن را شبیه به بیمه نامه شناور دانست با این تفاوت که در بیمه با پوشش باز شرکت بیمه صرفاً تعهد می‌کند که بیمه نامه را بر اساس شرایط توافق شده صادر کند نه اینکه در آغاز بیمه نامه ای صادر کرده باشد.

بند چهارم : بیمه شناور (floating policy)

در این نوع بیمه نامه کشتی یا مقدار کالای حامل در زمان تنظیم بیمه نامه ذکر نمی شود لکن بعداً به اطلاع بیمه گر خواهد رسید که قابل تعیین در زمان تلف خواهد بود. این نوع بیمه نامه ‌در مورد هر کشتی یا کالای حامل آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، مشروط بر اینکه قبل از آغاز سفر دریایی نام آن به اطلاع بیمه گر برسد.

بند پنجم : بیمه نامه سفری (voyage policy)

در این گونه بیمه نامه موضوع بیمه برای یک سفر خاص بیمه می شود. یعنی برای سفری که بین دو بند صورت می‌گیرد. زمان و مدتی که این سفر ممکن است طول بکشد مورد توجه نمی باشد. این بیمه نامه موضوع بیمه از یک مکان به مکان دیگر را مورد پوشش قرار می‌دهد.

بند هفتم : بیمه نامه زمانی (time policy)

بر اساس این نوع بیمه نامه موضوع بیمه برای یک مدت زمان خاصی که نباید از دوزاده ماه بیشتر باشد بیمه می شود. بیمه سفری ممکن است دارای شرط استمرار (continuation clause) باشد که موضوع بیمه را در قبال خطراتی که ورای تاریخ تعیین شده در بیمه نامه ممکن است واقع شوند در صورتی که کشتی در زمان مقرر به مقصد نرسد بیمه کند. به عبارت دیگر در صورتی که کشتی در پایان مدت بیمه نامه هنوز در دریا باشد بیمه نامه تا زمانی که کشتی به بندر مقصد نرسد و برا یک زمان معقول استمرار پیدا می‌کند.

بند هشتم : بیمه نامه مختلط (mixed policy)

این بیمه نامه ترکیبی از بیمه نامه های سفری و زمانی است که موضع و بیمه هم برای سفری معین و هم برای زمانی معین بیمه می شود.^[۶۳]

گفتار چهارم : خطرات و خسارات تحت پوشش بیمه دریایی و کشتی ها در صورت تصادم آن ها

بند اول : خطراتی تحت پوشش بیمه دریایی و کشتی ها

منظور از خطر در سفر دریایی عبارت از حوادثی است که موضوع بیمه را در طول سفر دریایی یا در زمان توقف کشتی در بنادر مورد تهدید قرار می‌دهد و به عبارت دیگر این خطرات نتیجه یا حادثه اتفاقی هستند که در هنگام سفر دریایی ممکن است واقع شوند. بر طبق شروط بار مؤسسه بیمه گران لندن (Institute Cargo Clauses) که متداول ترین متن استاندارد موجود است و در حال حاضر بیشتر کشور ها از متونی مشابه آن استفاده می‌کنند. دیگر بیمه «کلیه خطرات» (All Risks) مفهوم در برگرفتن کلیه خطرات را در برندارد، بلکه در همین متن آمده است که این بیمه کلیه خطرات تلف یا صدمه بر موضوع بیمه را به غیر از استثنائاتی که در بند های ۴، ۵، ۶، ۷ ذکر شده است در برمی گیرد.

‌بنابرین‏ بیمه نامه کلیه خطرات، خطرات اساسی را تحت پوشش قرار می‌دهد که عبارتند از:

۱٫ خطرات دریایی: همچون تلف اتفاقی یا خسارتی که به علت غرق شدن کشتی، تصادف کشتی (Collision)، به گل نشستن کشتی (stranding) پیش می‌آید.

۲٫ آتش سوزی: که شامل ضرری که بر اثر دودی شدن کالا حاصل می شود نیز می‌گردد.

۳٫ دزدی دریایی (piracy): منظور دزدی ا ست که با زور و جبر کالا را بربایند. لذا سرقت هایی را که ملوانان و کارکنان کشتی به طور مخفیانه صورت می‌دهند در برنمی گیرد.

۴٫ خسارتی که وسیله تصمیم ناخدای کشتی در خالی کردن کالا جهت سبک کردن کشتی در مواقع اضطراری پیش می‌آید (jettison).

۵٫ خساراتی که در هنگام بارگیری، انتقال کشتی به کشتی دیگر یا در زمان تخلیه واقع می‌شوند.

بیمه نامه دریایی خسارت یا صدمه دیدن کالا بر اثر اعتصابات، شورش ها و ناآرامی های داخلی (strikes, roits or civil commotious)را شامل نمی شود، کما اینکه تلف و صدمه کالا به علت جنگ، تصرف و مصادره کشتی (در موقع جنگ یا حمله دزدان دریایی) را دربر نمی گیرد. این گونه خطرات باید جداگانه با پرداخت حق بیمه اضافی صورت پذیرد. بر طبق ماده ۲۸ قانون بیمه ایران:

«بیمه گر مسئول خسارات ناشی از جنگ و شورش نخواهد بود مگر آنکه خلاف آن در بیمه نامه شرط شده باشد.»

بند دوم : خسارات در بیمه های دریایی

خسارات دریایی دو نوع هستند:

الف) خسارات کلی (total losses)

ب) خسارات جزئی (partial losses)

الف) خسارات کلی نیز خود به دو قسم می‌باشد: a) خسارات کلی واقعی (actual total losses)، b) خسارات کلی فرضی و ساختگی (constractive total losses).

A) خسارات کلی واقعی (actual total losses) یعنی آن خسارتی که کالا به طور کلی تلف گردد یا اینکه کاملاً از بین برود و تخریب شود. به عبارت دیگر کالا ها دیگر مطابق با توصیفشان نباشند و موضوع بیمه به طور غیر قابل جبرانی از بین برود یا جایی که بیمه گزار به طور قطعی از آن محروم گردد. این گونه خسارت ممکن است به یکی از طرق ذیل واقع شود:

i) زمانی که شیء بیمه شده به طور کلی از بین برود و صدمه ببیند.

ii) زمانی که موضوع بیمه وجود دارد لکن به طور کلی از حیث ماهیت تغییر پیدا کرده باشد. مانند شکری که در آب حل می شود.

iii) وقتی که موضوع بیمه به طور غیر قابل برگشتی از بیمه گزار جدا شود. مانند کشتی که توسط دزدان دریایی یا دشمنان ملتی که کشتی به آن ها تعلق دارد تصرف شده باشد.

iv) وقتی که کشتی گم شده باشد و موضوع به شرکت بیمه اطلاع داده شود.

b) خسارت کلی ساختگی (Constractive total losses)

این گونه خسارت در موردی است که مال موضوع بیمه واقعاً از بین نرفته، لکن ممکن است به لحاظ اهداف عملی از دیدگاه بیمه گزار تلف شده تلقی شود. موضوع بیمه ممکن است به طوری صدمه ببیند یا واقعاً خسارت واقعی به میزانی باشد که صاحبش دیگر آن را رها کند. مانند اینکه یک کشتی کاملاً تخریب نشود و لکن در وضعیتی قرار گیرد که تعمیر و برگرداندن آن به وضع اول چنان هزینه ای را در بر داشته باشد که از ارز واقعی آن نیز افزون شود. در چنین حالتی بیمه گزار این گونه خارت وارده را خسارت کلی فرضی یا ساختگی تلقی و از بیمه گر مطالبه خسارت کلی کشتی را می‌کند. البته مشروط به اینکه بیمه گزار رها کردن کشتی را قبلاً به اطلاع بیمه گر رسانده باشد، در غیر این صورت فقط می‌تواند خسارت جزئی مطالبه کند.

ب- خسارت جزئی (average loss) که فقط قسمتی از کالا صدمه دیده یا تلف شده است نیز به دو نوع تقسیم می‌شوند: