کوکائین

کوکائین یکی از اعتیاد آورترین و خطرناک ترین مواد برای سوء مصرف می‌باشد. در واقع برگ کوکا به علت طبیعی بودن و آمیخته نبودن با هیچ گونه ماده ای، پس از جویده شدن تاثیر مخربی بر جای نمی گذارد؛ در صورتی که کوکائین ماده ای سمی است و به علت ایجاد تغییر در محتویات برگ کوکا، اثرات بسیار مضر جسمانی و روانی در شخص ایجاد می‌کند.

کوکائین معمولاً به شکل پودر سفید رنگ و حلال در آب می‌باشد. خالص ترین و قوی ترین فرم کوکائین کراک است، این ماده از کوکائین استخراج شده و در گروه محرک ها طبقه بندی می شود. به علاوه تولید کراک به شکل کریستال است.

به عبارت دیگر، کراک از طریق حرارت دادن کوکائین به دست می‌آید و سرخوشی تولید شده توسط کراک بسیار سریع تر و شدید تر از کوکائین می‌باشد و به همان نسبت اعتیادآوری و اثرات تخریبی آن بیشتر است.

تحریک پذیری، پرحرفی، اضطراب، افزایش ضربان قلب، گشادی مردمک چشم، بدبینی، بی قراری و توهم از نشانه های کلی مصرف این نوع مواد است(همان منبع).

مواد توهم زا^[۱۲]

مواد توهم زا به صورت مواد طبیعی و صناعی هستند که با اثرات فاروکولوژیک متفاوتی، موجب بروز تغییرات روانی می‌گردد.

داروهای توهم زا جزء محرک زاها بوده و حالت توهم ایجاد نمی کنند و از نظر فیزیولوژیایی اعتیاد آور نمی باشند. این داروها وابستگی جسمانی ایجاد نمی کنند، یعنی موجب افزایش عمل یا واکنش ترک نمی شوند اما وابستگی روانی آن ها بیشتر می‌باشد.

داروهای توهم زا، داروهای روان پریش زا^[۱۳] نیز نامیده می‌شوند، زیرا نه تنها توهم ایجاد می‌کنند، بلکه باعث قطع تماس با واقعیت و بسط و گسترش هوشیاری می‌شوند و در فکر، ادراک و خلق انسان تغییراتی را ایجاد می‌کنند. بیش از ۱۰۰ نوع توهم زای طبیعی و مصنوعی شناسایی شده و مورد استفاده انسان قرار گرفته است. از توهم زاهای طبیعی می توان سیلوسیبین^[۱۴] (نوعی قارچ)، مسکالین^[۱۵](نوعی کاکتوس)، تخم گل نیلوفر وحشی و … را نام برد.

پر مصرف ترین داروهای توهم زای مصنوعی عبارتند از :

اسید لیسرژیک دی اتیل آمید^[۱۶] (LSD)، دی متیل تریپتامین^[۱۷] (DMT)، دی متوکسی متیل آمفتامین^[۱۸] (DOM)، متیلن دی اوکسی متامفتامین^[۱۹] (MDMA)، و فن سیکلیدین^[۲۰] (DCP).

کافئین

طبق DSM-IV-TR، اختلال اضطرابی ناشی از مصرف طولانی و دوز بالا ممکن است ضمن مسمومیت با کافئین ظاهر شود. اضطراب مربوط به مصرف کافئین شبیه به اختلال اضطراب فراگیر است و بیمار مبتلا علائمی چون عصبانیت، پر حرفی، تحریک پذیری را نشان می‌دهد و از کمبود انرژی و بی خوابی رنج می‌برد.

اختلال خواب یکی از اختلالات دیگری است که در جریان مسمومیت با کافئین می‌تواند با تأخیر در به خواب رفتن، ناتوانی برای ماندن در حالت خواب( خواب های منقطع) و زود بیدار شدن مرتبط باشد (APA، ۲۰۰۰).

نیکوتین^[۲۱]

نیکوتین موجود در سیگار به عنوان رایج ترین فرآورده ی مصرفی و عمومی ترین روان گردان است و دیگر فرآورده ها به عنوان یک ماده ی سمی هستند که هم محرک عصبی و هم به صورت تضعیف کننده عصبی مورد استفاده قرار می گیرند. به واقع تنباکو یکی از شایع ترین مواد روان گردان است که به صورت وسیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند وابستگی شدیدی ایجاد کند.

آمفتامین^[۲۲]

آمفتامین ها تشکیل دهنده ی گروه وسیعی از داروهای محرک CNS هستند که علاوه بر تحریک روانی، موجب افزایش انرژی به ویژه سرخوشی، بزرگ پنداری، بیش فعالی، بی قراری، بازداری اشتها، رعشه، بی خوابی، تعریق، خشکی دهان و لب ها، اختلال در تنفس، گشادی مردمک چشم، کاهش وزن، پارانویا (بدبینی) و توهم می شود..

شیشه و قرص اکس

شیشه ماده ای از گروه مواد محرک است و ماده فعال آن ماده ای است به نام متامفتامین و شکل ظاهری آن به دو شکل کریستالهای شبیه جوهر نمک و یا خرد شده ی آن (شبیه نمک) است که در ایران کشیدن آن مرسوم شده است.

شیشه یک ماده ی محرک بسیار اعتیاد آور است و مصرف آن، ترشح دوپامین، سرتونین و نوراپی نفرین را درسیناپس های عصبی در مغز افزایش می‌دهد و به تحریک سلول های مغزی منجر می شود.

اکستازی از دسته آمفتامین های جایگزین است و علاوه بر خاصیت تحریک کنندگی، دارای خواص توهم زایی و دوره های بازگشت توهم نیز می‌باشد. ظاهر آن تا حد زیادی با میزان خلوص مرتبط است و رنگ آن از قهوه ای تا سبز، صورتی و شفاف قابل تغییر است.

داروهای ضد اضطراب، خواب آور یا سداتیو

داروهایی که در این طبقه از اختلالات وابسته یه مواد قرار می گیرند، عبارتند از: بنزودیازپین ها^[۲۳](مانند والیوم^[۲۴] و فلونیترازپام^[۲۵]) باربیتورات ها (مانند سکوباربیتال^[۲۶] و مواد شبه باربیتورات (شامل متاکولون^[۲۷] و مپروبامات^[۲۸]). کاربرد غیر از روان پزشکی این داروها عبارتند از : ضد صرع، شل کننده عضلات، هوشبر و مکمل هوشبری. مصرف بی رویه و زیاد این داروها وابستگی حجمی و روانی ایجاد می‌کنند و در صورت قطع مصرف این داروها، علائم ترک را نشان می‌دهند (APA، ۲۰۰۰).

باربیتورات ها داروهایی هستند که نقش مهمی به عنوان داروهای بی حس کننده و ضد تشنج دارند. آن ها ترکیبات صناعی هستند که به شکل تزریقی و قرص تهیه می‌شوند.

باربیتورات ها مانند آموباربیتال^[۲۹]، پنتوباربیتال^[۳۰]، فنوباربیتال^[۳۱]، سکوباربیتال^[۳۲]، تضعیف کنندگان یا مسکن هایی هستند که در ارتباط با کاهش اضطراب و تنش، احساس بی حسی نسبت به درد، صرع، فشار خون بالا و درمان بی خوابی استفاده های پزشکی متعددی دارند بلوم( ۱۹۸۴)،به نقل از ثریا اسلام دوست (۱۳۸۹ ).

باربیتورات ها می‌توانند تا چند ساعت تاثیر شان را نشان بدهند و به سرعت وابستگی روان شناختی و فیزیولوژیکی ایجاد کنند. مصرف کنندگان باربیتورات ها به سرعت نسبت ‌به این داروها تحمل پیدا می‌کنند و برای دستیابی به تاثیرات مطلوب قبلی، مقادیر مصرف را بیشتر و بیشتر می‌کنند؛ بدون این که به خطرات آن مانند خطر نارسائی تنفسی آگاهی داشته باشند( لایت (۱۹۸۵)، ،به نقل از ثریا اسلام دوست (۱۳۸۹ ).

مواد استنشاقی^[۳۳]

مواد استنشاقی در برگیرنده ی گروه بزرگی از مواد شیمیایی فرار چون حلال های آلی^[۳۴]، چسب و سریش^[۳۵]، مواد چسبنده^[۳۶]، تینر^[۳۷] و ترکیبات نفتی^[۳۸] می‌باشند که نمونه هایی از این مواد عبارتند از : اکسید نیترو، نیتریت ها، مواد مولد فشار در اسپری ها (مایعاتی چون عطر، رنگ یا حشره کش و …) مواد پاک کننده لاک ناخن، تینر، بنزین، لاک های تصحیح کننده، رنگ های پاشیدنی، (اسپری)، اسپری مو(تافت)، مایعات سفید کننده، چسب ها و … هستند.

اجزای فعال در این مواد عبارتند از : تولونن، استون، بنزن، تری لکرواتان، پرکلروتیلن و دی کلروپروپان و هیدروکربن های هالوژنده این مواد به منظور ایجاد تغییر حالت روانی و نشئگی مورد مصرف قرار می گیرند.

اثرات روانی شامل سرخوشی، قضاوت عقل، حرکات تکانه ای، حالت حمله و تهاجم است (نعیمه بزمی، ۱۳۹۱).

مواد استنشاقی در واقع، مواد یا گازهایی هستند که از طریق بالا اکسیژن^[۳۹] یا استنشاق^[۴۰] فوراً بر روی بدن به خصوص بر روی CNS تاثیر می‌گذارند.

پان پراگ^[۴۱]