اگر OCD تحت درمان قرار نگیرد، سیر آن معمولأ مزمن است، و نشانه ها اغلب افزایش و کاهش می‌یابند.برخی افراد روند چرخه ای دارند، عده قلیلی نیز سیر رو به وخامت دارند. میزان بهبود بدون درمان در بزرگسالان پایین می‌باشد(۲۰ درصد بهبودی در افرادی که ۴۰ سال بعد مورد ارزیابی قرار گرفتند). آغاز بیماری در کودکی و نوجوانی می‌تواند به یک عمر OCD منجر شود. با این حال، ۴۰ درصد افرادی که شروع OCD در کودکی و نوجوانی را دارند ممکن است در اوایل بزرگسالی بهبودی را تجربه کنند. سیر OCD اغلب با وقوع همزمان اختلالات دیگر پیچیده می شود.
تشخیص وسواس‌های عملی در کودکان راحت تر از تشخیص وسواس‌های فکری است، این به دلیل قابل مشاهده بودن وسواس‌های عملی می‌باشد. با این وجود، کودکان نیز اغلب هم وسواس‌های عملی و هم وسواس‌های فکری دارند(مانند اغلب بزرگسالان). الگوی نشانه ها در بزرگسالان می‌تواند به مرور زمان پایدار باشد،اما در کودکان ثبات کمتری دارد و متغییرتر می‌باشد. وقتی نمونه های کودک و نوجوان با نمونه های بزرگسال مقایسه شدند، تفاوت هایی در محتوای وسواس‌های فکری و عملی گزارش شده اند. این تفاوت ها احتمالأ محتوای متناسب با مراحل رشد مختلف را منعکس می‌کنند(مثلأ میزان بالاتر وسواس‌های جنسی و مذهبی در نوجوانان در مقایسه با کودکان، میزان بالاتر وسواس‌های صدمه{مثل ترس از وقایع فاجعه آمیز، مانند مرگ یا بیماری خود یا افراد عزیز}در کودکان و نوجوانان در مقایسه با بزرگسالان)(انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).
۲-۱۵- عوامل خطر
خلق و خویی. درونی کردن بیشتر نشانه ها، تهییج پذیری منفی بالاتر، و بازداری رفتاری در کودکی، عوامل خطر خلق و خویی احتمالی می‌باشند.( انجمن روانپزشکی آمریکا ، ۲۰۱۳).
محیطی. بهره کشی جسمی و جنسی در کودکی و رویدادهای استرس زا و آسیب زای دیگر با خطر ابتلای بیشتر به OCD رابطه داشته است. برخی کودکان ممکن است دچار شروع ناگهانی نشانه های وسواس فکری- عملی شوند، که با عوامل محیطی مختلف، از جمله عوامل عفونی گوناگون و نشانگان خود ایمنی پس از عفونت ارتباط داشته اند(انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳). از مدت‌ها پیش تمایلی برای نشان دادن ارتباط مثبت میان عفونت استرپتوکوکی و اختلال وسواس فکری- عملی وجود داشته است. عفونت استرپتوکوکی گروهA بتا- همولیتیک می‌تواند تب روماتیسمی ایجاد کند. تقریبأ ۱۰ تا ۳۰ درصد این بیماران به کره سیدنهام دچار می‌شوند و علایم وسواسی-جبری از خود بروز می‌دهند(کاپلان و سادوک، ۲۰۰۷).
۲-۱۶- موضوعات تشخیصی وابسته به فرهنگ
OCD در سرتاسر دنیا رخ می‌دهد. شباهت قابل توجهی در فرهنگ ها از نظر توزیع جنسیتی، سن شروع، و همزمانی اختلالات با OCD وجود دارد. از این گذشته، در سراسر دنیا، ساختار نشانه مشابهی وجود دارد که نظافت، تقارن، احتکار، افکار ممنوعه، یا ترس از صدمه را شامل می شود. با این حال، در ابراز نشانه، تنوع منطقه ای وجود دارد، و عوامل فرهنگی ممکن است محتوای وسواس‌های فکری و عملی را شکل دهند(انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).
محتوای وسواس‌های فکری با گذشت زمان نیز تغییر می‌کند. در قرون گذشته در دنیای غرب، وسواس‌های فکری اغلب مذهبی و جنسی بودند. ولی امروزه این گونه وسواس‌ها نادر شده اند و جای خود را به وسواس‌های مربوط به کثیفی و آلودگی، خشونت و نظم وترتیب(تقارن) داده‌اند(روزنهان و سلیگمن، ترجمه سید محمدی، ۱۳۹۲).
۲-۱۷- موضوعات تشخیصی وابسته با جنسیت
شروع OCD در مردان زودتر از زنان است و مردان به احتمال بیشتری اختلالات تیک همزمان دارند. تفاوت های جنسیتی در الگوی ابعاد نشانه گزارش شده اند، به طوری که برای مثال زنان بیشتر احتمال دارد نشانه هایی در بعد نظافت و مردان نشانه هایی در ابعاد افکار ممنوعه و تقارن داشته باشند. شروع و تشدید OCD ، به علاوه نشانه هایی که می‌توانند در رابطه مادر و کودک اختلال ایجاد کنند(مثل وسواس‌های فکری پرخاشگرانه که به اجتناب از کودک منجر می‌شوند)، در دوره پیش از زایمان گزارش شده اند(انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).
۲-۱۸- خطر خودکشی
افکار خودکشی در مقطعی، در تقریبأ نیمی از افراد مبتلا به OCD روی می‌دهند. اقدامات خودکشی نیز در یک چهارم افراد مبتلا به این اختلال گزارش شده اند. وجود اختلال افسردگی اساسی همزمان، این خطر را افزایش می‌دهد(انجمن روانپزشکی آمریکا ، ۲۰۱۳).
۲-۱۹- تشخیص افتراقی
رفتارهای وسواسی- جبری در تعداد زیادی از اختلالات روانپزشکی دیده می‌شوند که بالین گران هنگام تشخیص گذاری این اختلال باید این اختلالات را کنار بگذارند.اختلالاتی که در تشخیص افتراقی اختلالات وسواس فکری- عملی در راهنمای تشخیصی آمارای اختلالات روانی-۵ مطرح شده اند به طور خلاصه به قرار زیر است: اختلالات اضطرابی ، اختلال افسردگی اساسی(MDD) ، اختلالات مربوط به وسواس فکری- عملی (مثل بدریخت انگاری بدن، وسواس کندن مو، وسواس کندن پوست،احتکار)،اختلالات خوردن، تیک ها و حرکات قالبی، اختلالات روانپریشی، رفتارهای شبه وسواسی دیگری مثل رفتار جنسی(در مورد نابهنجاری های جنسی)، قمار بازی، مصرف مواد مثل الکل،اختلال شخصیت وسواسی-جبری(انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).
۲-۲۰- همزمانی با اختلالات دیگر
افراد مبتلا به OCD معمولأ آسیب روانی دیگری نیز دارند. شماری از بزرگسالان مبتلا به این اختلال، تشخیص طول عمر اختلال اضطرابی(۷۶ درصد، مثل پانیک، اضطراب اجتماعی، اضطراب منتشر، فوبی خاص) یا اختلال افسردگی یا دو قطبی(۶۳ درصد) دارند. اختلال شخصیت وسواسی- جبری همزمان نیز در افراد مبتلا به OCD شایع می‌باشد(از ۲۳ تا ۳۲ درصد).
بالغ بر ۳۰ درصد افراد مبتلا به OCD اختلال تیک دایمی نیز دارند. مثلث OCD ، اختلال تیک ، و اختلال کاستی توجه/بیش فعالی(ADHD) نیز در کودکان دیده می شود. اختلالاتی که غالبأ در افراد مبتلا به OCD در مقایسه با افراد بدون این اختلال روی می‌دهند عبارتند از چندین وسواس فکری- عملی و اختلالات مربوط مانند اختلال بدریخت انگاری بدن، اختلال کندن مو و کندن پوست هم چنین با اختلال لجبازی و نافرمانی گزارش شده است(انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).
۲-۲۱- درمان
با پیدا شدن شواهد فزاینده ای که نشان می‌دهد اختلال OCD به مقدار زیادی تحت تأثیر عوامل زیستی شکل می‌گیرد، دیگر نظریه روانکاوی سنتی ارج و قربی ندارد. به علاوه، از آنجا که علائم این اختلال به نظر می‌رسد به روانکاوی مقاوم باشد، امروزه درمان‌های دارویی،شناختی-رفتاری(CBT)، و رفتاری که مشهورترین مدل آن برای درمان اختلال وسواس فکری-عملی،(ERP) می‌باشد، خط اول درمان را تشکیل می‌دهند. البته در فهم اینکه چه چیز تشدید این اختلال را تسریع می‌کند و در برخورد با اشکال گوناگون مقاومت در برابر درمان، هنوز هم سهم عوامل روانپویشی محفوظ است.
