۲-۵-۲- رویکرد قانون ایران در تدوین قوانین حمایت از مالکیت فکری

با توجه به موافقت نامه تریپس، قانون جدید ثبت علائم، اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری ایران مصوب جلسه مورخ ۷/۸/۱۳۸۶ کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس شورای اسلامی در نیمه دوم اردیبهشت ماه ۱۳۸۷ لازم الاجرا گردید.

در این قانون (در مقایسه با قانون قدیم ثبت علائم و اختراعات ۱۳۱۰) تغییرات بسیاری به عمل آمده است که از جمله آن ها می توان از پیش‌بینی مجازات برای استفاده غیر مجاز از مالکیت صنعتی و حمایت از حقوق مربوط به طرح های صنعتی اشاره کرد که در فصل های بعد به تفصیل بحث خواهد شد.

ایران با تأسیس سازمان مالکیت صنعتی به بررسی و اجرای صحیح قراردادهای بین‌المللی شاملِ کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی، موافقتنامه مادرید راجع به ثبت بین‌المللی علائم و پروتکل آن، موافقتنامه لیسبون ‌در مورد اسامی مبدأ و ثبت بین‌المللی آن ها، موافقتنامه مادرید ‌در مورد جلوگیری از نصب نشانه های منبع غیر واقعی یا گمراه کننده بر روی کالاها، کنوانسیون تأسیس سازمان جهانی مالکیت فکری و بررسی پیشنهاد الحاق جمهوری اسلامی ایران به سایر قراردادهای بین‌المللی مالکیت صنعتی، با در نظر گرفتن سیاست‌های سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و استفاده از تجربیات سایر کشورها در این خصوص و همچنین حسب مورد شرکت در اجلاس ها و کنفرانس ها به نمایندگی از طرف سازمان متبوع می پردازد.

فصل سوم:

واردات موازی

۳-۱- مقدمه

در ادبیات تجارت بین الملل واژه واردات موازی دلالت بر واردات غیر قانونی کالاهای اصلی به یک کشور توسط واسطه‌های غیر قانونی دارد. بازاریابان خاکستری عموماً افرادی هستند که کالاهای خارجی را از ‌تولید کننده یا واسطه مجاز با قیمت نسبتاً پایین می‌خرند و آن کالاها را به کشورهایی که قیمت رایج آن کالا ها در آن ها بالا است وارد می‌کنند. در ادامه تعاریف و نظرات مختلف ‌در مورد بازار های خاکستری ذکر می شود.

۳-۲- تعریف اصطلاحی و حقوقی واردات موازی

در فرهنگ بازرگانی آکسفورد (۲۰۰۲) از سه رویکرد واردات موازی و به تبع آن بازارهای خاکستری تعریف شده است. ‌به این معنی که می‌توان گفت واردات موازی عبارت است از:

۱. بازارهایی که در آن کمبود کالا وجود دارد.

۲. بازار خاکستری نوعی از بازار سهام است که هنوز در آن سهام صادر نشده‌اند.

۳. بازار خاکستری بازاری است که در آن ‌مصرف کنند‌گان سنشان بالاتر از۷۰ سال است و موهای خاکستری رنگ دارند که درآمد نسبتاً خوبی دارند و خواهان مصرف آن هستند.

هویر و مک انیس^[۶۲] (۲۰۰۱) بیان می‌کنند، بازار خاکستری بازاری است که ‌مصرف کنند‌گان آن سنی بالاتر از ۶۵ سال دارند و این افراد را مصرف‌کنندگان بالغ می‌نامند. ‌مصرف کنند‌گان بالغ بیشتر نیازمند محصولات بهداشتی و سلامتی‌اند. عده‌ای دیگر از محققان از رویکرد دیگری واردات موازی را تعریف کرده‌اند. به عقیده عده ای، واردات موازی باعث تشکیل بازارهایی هستند، دارای محصولاتی با نام تجاری واقعی که فقط از طریق فروش آن محصولات در کانال‌های غیرمجاز قابل تعریف و شناسایی‌اند. همچنین می‌توان گفت واردات موازی بازاری است که ورود محصول به آن بازار توسط تولیدکننده برنامه‌ریزی نشده است و به توزیع کالا‌های مارک‌دار توسط افراد غیرمجاز دلالت دارد. (هیل، ۱۹۹۶)

دو نوع کالای خاکستری وجود دارد: یعنی کالاهای داخلی و کالاهای وارداتی. از طریق کانال های واردات موازی داخلی، تولیدکننده گان قانونی علامت تجاری کالاها را به اعضای کانال غیرقانونی می‌فروشند، سپس این اعضا کالاها را در داخل می‌فروشند. بر خلافِ کالاهای واردات موازی داخلی، کالاهای واردات موازی خارجی علامت معتبری دارند، اما بدون موافقت مالک علامت تجاری وارد می‌شوند. کانال‌های توزیع برای هر دو نوع کالای بازار خاکستری، کانال‌های موازی نامیده می‌شود که در آن کانال‌ها حداقل یک تحویل‌دهنده در کانال توزیع، ‌توزیع کننده‌ی غیرقانونی است. (برمن^[۶۳]، ۲۰۰۴)

با توجه به مطالب فوق در می یابیم، اگر چه واردات موضوع بسیاری از مطالعات بوده است اما هیچ تعریف دقیقی از آن وجود ندارد. (لیپنر^[۶۴]، ۱۹۹۰) بازار های خاکستری اشاره به واردات قانونی کالاهای اصل را دارد که به نحوی با حقوق مالکیت فکری یک شخص و یا شرکت در ارتباط است.

‌بنابرین‏ به دو روش می توان بازار های خاکستری را تعریف کرد:

۱٫ نحوه ورود کالا

۲٫ توجه به کانال های واردات و صادرات

تعاریفی که با توجه به نحوه ورود کالا ها صورت گرفته در میان کشور های آمریکایی مشترک است. طبق تعریف ویلی اسکینر کالاهای واردات موازی کالاهای وارداتی به ایالات متحده است. (هاینتز^[۶۵]، ۱۹۸۸) که در رقابت با محصولات داخلی می‌باشد هر دو گروه کالاهای داخلی و خارجی دارای علایم تجاری معتبر و ثبت شده هستند با این وجود محصولات فوق برچسب واردات موازی می خورند چون آن ها در رقابت مستقیم با علائم تجاری و یا محصولات معتبر داخلی ثبت شده هستند. (اسکینر^[۶۶]، ۱۹۹۹، ص۳۱۵).

همچنین ممکن است کالاها از طریق کانال‌های تجارتی وارد کشور شوند اما باید توجه داشت تفاوت عمده بین نحوه ورود کالاهای خاکستری و کالاهای دارای اجازه ورود از کانال های توزیع دولتی وجود دارد تا به دست مصرف کننده برسد.

پدید آمدن کانال های ورود کالاهای خاکستری ممکن است در جهت کم رنگ کردن آثار تحریم ها از طرف مالک علامت تجاری به وجود بیاید. در این صورت کالاها به صورت منظم از طریق واسطه هایی که ممکن است توسط مالک علایم تجاری به عنوان نأمین کتتده مجاز محصولات تعیین شوند.

با این حال بهترین تعریف که از بازار های خاکستری در دست است در واقع ترکیبی از این دو دیدگاه موجود ( نحوه ورود کالا و توجه با کانال‌های واردات و صادرات ) است. (باکلین ^[۶۷]، ۱۹۹۳، ص ۳۸۸-۳۸۷)

بر اساس تعریف نرا^[۶۸] بازار های خاکستری که گاهی اوقات به عنوان واردات موازی نامیده می شود متشکل از تجارت علایم تجاری واقعی و یا سایر دارایی های فکری کالاهای ثبت شده است که به دلایلی بدون اجازه مالک علامت تجاری وارد کانال های توزیع غیر مجاز می‌شوند. علاوه بر این ممکن است به دلیل عدم دسترسی به کانال‌های رسمی توزیع محصولات به مشتری نهایی واسطه ها و شبکه های توزیع خاکستری توسط مالک علامت تجاری به وجود آیید.

واسطه های دستیابی به کالاهای خاکستری معمولاً بدون موافقت مالک علامت تجاری اقدام به فروش یا واسطه گری در جهت انتقال کالاها از کانالی مجاز به کانالی دیگر تا رسیدن کالا به دست مشتریان یا حتی فروشندگان مجاز آن کالاها چه به صورت عمده فروش و یا به صورت واسطه می‌کند.

اما لازم است برای روشن شدن مشکلات موجود در تعریف نرا از واردات موازی ‌به این نکات توجه کنیم. در مواردی در پروسه بازار های خاکستری هیچ مورد غیر قانونی و یا مشکوک در خرید یا کسب کالاهای موازی وجود ندارد اما در حقیقت پس از رسیدن کالا به کشور مقصد اقتصاد و واردات و صادرات این کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. (مک گلیوری^[۶۹]، ۱۹۹۹، ص ۱۹-۱۸)