۲-۱-۴-۳- تعهد نسبت به خود

این نوع تعهد بر شخص تمرکز دارد. کارکنان کمال جو تصویر قوی و مثبتی به دیگران ارائه می‌دهند و در تمامی موفقیتها به عنوان یک نیروی مثبت عمل می‌کنند ولی این امر نباید با خودمحوری اشتباه گرفته شود. تعهد نسبت به خود با سه دسته فعالیت زیر مشخص می شود:

• • نشان دادن استقلال در فکر و عمل

  

• • • کسب مهارت‌های لازم برای اعمال مدیریت

  

• پذیرش انتقادهای سازنده

۲-۱-۴-۴- تعهد نسبت به افراد و ‌گروه‌های کاری

در این نوع تعهد، کارکنان نسبت به افرادی که برایشان کار می‌کنند، تعلق خاطر خاصی نشان می‌دهند. این کارِ مدیر او را وا می‌دارد تا برای کمک به افراد از شیوه مناسب رهیری برای موفقیت در کارهایشان استفاده کند. سه دسته فعالیت اساسی، این تعهد را شکل می‌دهند: (حاجی احمدی، ۱۳۸۲: ۵۵).

• • نشان دادن علاقه و شناسایی مثبت به کارکنان

• • دادن بازخورد ارشادی

• ترغیب کارکنان به ارائه فکرهای خلاقانه

۲-۱-۴-۵- تعهد نسبت به شغل

آخرین نوع تعهد بر وظایفی تکیه دارد که باید انجام گیرند. تعهد شغلی نوعی حالت شناختی و احساس هویت روانی با یک شغل را نشان می‌دهد. تعهد، اعتقاد ‌در مورد شغل فرد است و به مقداری که یک شغل می‌تواند نیازهای فعلی فرد را برآورده سازد، بستگی دارد. اشخاصی که شدیداًً درگیر شغل هستند، شغل را به عنوان بخش مهمی از هویت شخصی شان در نظر می گیرند. علاوه بر این، افراد دارای وابستگی شغلی بالا، بیشتر علایق خود را وقف شغل خود می‌کنند. همچنین به میزانی که شخص کار یا عملکردش را موجب سربلندی و کسب اعتبارش بداند تعهد شغلی او افزایش می‌یابد (عامری و اسمعیلی، ۱۳۹۰، ص ۱۲۹). ایجاد اعتماد، انگیزش و تعهد در کارکنان، یکی از موضوعات و مسائل کلیدی در ارتباط با مدیریت کارکنان می‌باشد. این امر ‌به این دلیل از اهمیت برخوردار است که کارکنان دارای سطوح بالای تعهد شغلی، به احتمال کمتری سازمان را ترک می‌کنند، ایشان بیشتر برانگیخته شده و تمایل بیشتری به ارائه تلاش داوطلبانه دارند (یوسفی و همکاران، ۱۳۸۹، ص ۳۳).

۲-۱-۴-۶- تعهد حرفه ای

سانتوز در سال ۱۹۹۸ تعهد حرفه ای را احساس هویت و وابستگی نسبت به یک شغل و حرفه ی خاص می‌داند و بر تمایل و علاقه به کار در یک حرفه به عنوان تعهد حرفه ای تأکید می‌کند. او از جمله معدود پژوهشگرانی است که به رابطه ی میان اعهد حرفه ای و سازمانی اعتقاد دارد. در پژوهشی دیگر تعهد حرفه ای از دیدگاه نظریه هویت اجتماعی تعریف شده است. این نظریه معتقد است که افراد خودشان را درون طبقات مختلف اجتماعی (از جمله حرفه، گروه، سازمان و نظایر آن) دسته بندی می‌کنند و از طریق آن خود را بر حسب عضویت در یک موجودیت خاص تبیین می نمایند، یعنی افراد علاقه دارند تا در گروه یا دسته ای از جامعه قرار گیرند. تعریف والاس از تعهد حرفه ای همانند الن و می یر از تعهد سازمانی است. این پژوهشگر و همکارانش برای تعهد حرفه ای نیز سه بعد عاطفی، مستمر و هنجاری قائل شده و تعهد حرفه ای را احساس هویت با یک حرفه، نیاز به استمرار در یک شغل و احساس مسئولیت بالا نسبت به آن تعریف کرد. از طرف دیگر تعهد شغلی، نوعی حالت شناختی و احساس هویت روانی با یک شغل را می‌دهد. تعهد شغلی، اعتقاد ‌در مورد شغل فرد است و به مقداری که یک شغل می‌تواند نیازهای فعلی فرد را برآورده سازد، بستگی دارد. اشخاصی که شدیداً درگیر شغل هستند، شغل را به عنوان بخش مهمی از هویت شخصی شان در نظر می گیرند. علاوه بر این، افراد دارای وابستگی شغلی بالا، بیشتر علایق خود را وقف خویش می‌کنند (حاجی احمدی، ۱۳۸۲: ۵۵).

۲-۱-۴-۷- تعهد سازمانی

تعهد سازمانی یک نگرش مهم شغلی و سازمانی است که در طول سال‌های گذشته مورد علاقه ی بسیاری از محققان رشته‌های رفتار سازمانی و روانشناسی خصوصاً روانشناسی اجتماعی بوده است. در تعریف تعهد سازمانی می توان گفت تعهد سازمانی یک نگرش شغلی است و عبارت است از حالتی که فرد اهداف سازمان را معرف خود می‌داند و آرزو می‌کند که در عضویت سازمان بماند (رابینز، ۱۳۸۱: ۲۸۳).

والتون در سال ۱۹۸۵ اهمیت تهعد سازمانی را آشکار و بازر ساخت، او معتقد بود که اگر سازمان دست از روش های سنتی کنترل خود بر کارکنانش بردارد، تعهد آنهانسبت به سازمان افزایش بیشتری خواهد داشت و در نتیجه عملکرد آنان بهبود خواهد یافت. او مدعی است که باید این روش را با یک استراتژی جدید جایگزین نمود. او معتقد بود که کارکنان تنها در این صورت به بهترین شکل و به شکلی خلاق با سازمان خواهند کرد. وقتی به کارکنان مسئولیت بیشتری می‌دهند، آن ها را ترغیب به مشارکت می‌کنند و سعی می نمایند رضایت آن ها را در محیط کار، کسب نمایند. آن زمان است که به بهترین صورت در بهبود عملکرد سازمان مشارکت می‌کنند، نه وقتی که به شدت توسط مدیریت کنترل می‌شوند، مجبور به انجام کارهای دقیقا تعریف شده، می‌شوند.

همچنان که وایت^[۱۵] تعریف ‌کرده‌است. تعهد سازمانی تعیین کننده ۳ عرصه مهم از احساس یا رفتار مربوط به فردی است که در سازمان مشغول به کار است. این ۳ عرصه مهم رفتاری عبارتند از:

• • اعتماد به سازمان و پذیرش اهداف و ارزش‌های آن

• • تمایل به عضویت در سازمان

• تمایل به انجام سعی و تلاش برای سازمان ورای آنچه که در قراردادش با سازمان درج گردیده است (حاجی احمدی، ۱۳۸۲: ۵۷).

تعهد سازمانی عبارت از نگرشهای مثبت یا منفی افراد نسبت به کل سازمان “نه شغل” است که در آن مشغول به کارند. در تعهد سازمانی شخص نسبت به سازمان احساس وفاداری قوی دارد و از طریق آن سازمان، خود را مورد شناسایی قرار می‌دهد (استرون، ۱۳۷۷: ۷۳). بوکانان، تعهد را نوعی وابستگی عاطفی و تعصب آمیز به ارزش‌ها و اهداف سازمان می‌داند، وابستگی به نقش فرد در رابطه با ارزش‌ها و اهداف و به سازمانی فی نفسه جدای از ارزش ابزاریِ آن (ساروقی، ۱۳۷۵، ص ۶۵). یکی از مهمترین مطالعاتی که در زمینه ی تعهد سازمانی صورت گرفته است، مطالعات الن و می یر و مدل سه بعدی آنان می‌باشد که این ابعاد عبارتند از:

تعهد عاطفی: الن و می یر، تعهد عاطفی را به عنوان وابستگی عاطفی فرد به سازمان و تعیین هویت شدن از طریق آن می دانند. اگر تعهد سازمانی را از این طریق تعریف کنیم، در آن صورت تعهد عاطفی دارای سه جنبه می شود:

• • صورتی از وابستگی عاطفی به سازمان

• • تمایل فرد تعیین هویت شدن از طریق سازمان