الف- اضطراب[۶۳]: افراد مضطرب، بیمناک، ترسو، مستعد نگرانی، عصبی، تنیده و جوشی هستند (مک کری و کوستا، ۱۹۸۳).
ب- پرخاشگری[۶۴]: پرخاشگری تمایل به تجربه خشم را ارائه میدهد و به وضعیتهایی چون ناکامی و تلخکامی مربوط است (کوستا و مک کری و هالند، ۱۹۸۴).
ج– افسردگی[۶۵]: افراد با نمرات بالا مستعد احساس گناه، غم، ناامیدی و تنهایی هستند. آن ها به راحتی مأیوس میشوند و اغلب اندوهگین هستند (ینلی و توماکا[۶۶]، ۲۰۰۲).
د- کمرویی[۶۷]: هیجان، شرم و دستپاچگی هسته اصلی این صفت است. افراد کمرو در میان دیگران ناراحت هستند، به ریشخند دیگران حساس بوده و مستعد احساس حقارت هستند (کوستا و مک کری و دلپیلر، ۱۹۹۸).
ه- شتابزدگی[۶۸]: شتابزدگی به ناتوانی در کنترل هوسها، میلها و آرزوها مربوط می شود (کوستا و مک کری، ۱۹۹۰).
و- آسیبپذیری[۶۹]: افراد در نمره بالا احساس ناتوانی در مقابله با استرس می‌کنند. این افراد وقتی با یک موقعیت اضطراری مواجه میشوند وابسته، ناامید و هراسناک میشوند (ینلی و توماکا، ۲۰۰۲).
۲-۱-۱-۱-۲- برونگرایی
برونگرایان تمایل به فعالیتهای جسمی و کلامی دارند و جامعهگرا هستند اما توانایی اجتماعی فقط یکی از صفاتی است که حیطه برونگرایی دارای آن است، علاوه بر آن دوست داشتن مردم، ترجیح گروه های بزرگ و گردهماییها، باجرات بودن، فعّال بودن و پرحرف بودن نیز از صفات برونگراهاست. آن ها سرخوش، خوشبین و با انرژی هستند (مک کری و کوستا، ۱۹۸۳). برونگرایان وقت بیشتری را صرف فعالیتهای اجتماعی و جسمی می‌کنند. برونگرایان دارای مهارت های اجتماعی قویتری هستند و این امر آن ها را قادر به برقراری ارتباطات اجتماعی مؤثر میسازد (حقیقی، خوشکنش، شکرکن، شهنی ییلاق و نیسی، ۱۳۸۵). کاستا و مک کری (۱۹۸۰) دریافتند که برونگرایی با هیجانهای مثبت و شادکامی همبستگی نسبتا نیرومندی دارد. به نظر این پژوهشگران برونگرایی می تواند احساس شادکامی را تا هفده سال بعد پیش بینی کند (حقیقی و همکاران، ۱۳۸۵).
هرینگر[۷۰](۲۰۰۲) بخشی از مقیاس پنج عامل بزرگ که برونگرایی را به همراه شش جنبه آن میسنجد مورد استفاده قرار داد. او دریافت جنبهای که قویترین همبستگی را با رضایت از زندگی داشت، برای مردان جراتورزی و برای زنان گرمی و جمعگرایی بود. اصولا برونگرایی دارای محتوا و ماهیتی به این شرح است:
با تحرک و ارتباط پیوند نزدیک دارد و از این رو می تواند منجر به پذیرش، گروهگرایی و مخاطبگرایی شود. با عواطف مثبت و مهارت داشتن در تولید موفقیتهای کامیاب کننده رابطه نزدیک دارد. همچنین با داشتن ابتکار و جراتورزی برای ورود به جمع و مردمآمیزی مرتبط و همبسته است (حقیقی و دیگران، ۱۳۸۵). بین برونگرایی و سلامت روانی رابطه معنادار وجود دارد (ینلی و توماکا، ۲۰۰۳). هایس و جوزف[۷۱] (۲۰۰۳) کاستا و مک کری (۱۹۹۱) نشان دادند که برونگرایی با تجربه عاطفهی مثبت و رواننژندی با تجربه عاطفهی منفی رابطه دارند (به نقل از گوتیرز، جیمینز، هرناندز و پنت[۷۲]، ۲۰۰۵). مطالعات اولیه توسط کاستا و مک کری (۱۹۸۰) نشان داد که شادی با برونگرایی بالا و رواننژندی پایین مرتبط است (به نقل از هایس و جوزف، ۲۰۰۳). آیزنک (۱۹۸۵) نیز با توجه به پژوهشهای خود به این نتیجه رسید که افراد برونگرا دارای جامعهپذیری و تکانشوری زیادی هستند (به نقل از والرت و تورگرسن، ۲۰۰۰).
ویژگی افراد برونگرا عبارت است از:
الف- گرمی[۷۳]: گرمی به صمیمیت بین افراد مربوط است. افراد گرم، بامحبت و رفیق هستند. آن ها اصالتا مردم را دوست دارند و به راحتی دلبستگی نزدیکی با دیگران ایجاد می‌کنند (مک کری، کوستا، دل پیلر، رولاند و پارکر[۷۴]، ۱۹۹۸ ).
ب- گروهگرایی[۷۵]: افراد گروهگرا از جمع شدن با دیگران لذت میبرند و هر چه جمع بیشتر باشد آن ها شادترند (مک کری و کوستا، ۱۹۸۳).
ج- قاطع بودن[۷۶]: نمرات بالا در این مقیاس نشانه جرات و قدرت افراد است. این افراد همچنین از لحاظ اجتماعی پیشرفتکنندهاند، بدون تردید حرف میزنند و اغلب رهبر گروه میشوند (ینلی و توماکا، ۲۰۰۲).
د- فعالیت[۷۷]: فعالیت به طرف قدرت و انرژی بالا در یک امر دلالت دارد. فرد دارای این ویژگی پرتحرک است و توان بیشتری در تداوم کار نشان میدهد (لانس بری، سودارگاس، گیبسون و لئونگ[۷۸]، ۲۰۰۵).
ه- هیجانخواهی[۷۹]: هیجانخواهی به طلب محرک و جستجوی هیجان مربوط است. افراد هیجانخواه رنگهای روشن را دوست دارند و خواهان محیطهای شلوغ هستند (کاستا و مک کری، ۱۹۹۶).
و- هیجانهای مثبت[۸۰]:در این مقیاس افراد خواهان هیجانهای مثبت چون لذت، شادی و عشق هستند. افراد با نمرات بالا در این مقیاس به راحتی میخندند و اغلب خندهرو، بشّاش و خوشبین هستند (کاستا و مک کری، ۱۹۸۵).
۲-۱-۱-۱-۳- توافقپذیری
همانند برونگرایی، توافقپذیری بعدی از تقابلات بین شخصی است. افراد دارای این ویژگی به همکاری، اعتماد کردن و حمایتهای بین شخصی تمایل دارند (لیبرت و لیبرت[۸۱]، ۱۹۹۸). عامل توافقپذیری با از خودگذشتگی مشخص می شود. افراد توافق پذیر متواضع، گرم و همدل هستند. آنان مهربان، مودب و نیک اندیش بوده و در مواجهه با رویدادهای زندگی سازشپذیر و منعطف هستند. فرد توافقپذیر نوعدوست است، وی همدرد دیگران است و تمایل کمک به آنان را دارد و این را نیز باور دارد که دیگران نیز همیار هستند (خرمایی، ۱۳۸۵). وایت، هندریک و هندریک[۸۲] (۲۰۰۴) به این نتیجه رسیدند که توافقپذیری با رضایت از رابطه و سبک دوست داشتن رابطه مثبت دارد (به نقل از عطاری، امانالهی فرد و مهرابیزاده هنرمند، ۱۳۸۵). یک فرد توافقپذیر اساسا نوعدوست است (گروسی فرشی، ۱۳۸۰) افراد با توافقپذیری بالا از سلامت روانی خوبی برخوردارند (هایس و جوزف، ۲۰۰۳).
ویژگی افراد توافقپذیر عبارت است از:
الف– اعتماد[۸۳]: اولین صفت توافقپذیر بودن اعتماد است. افرادی که نمره بالایی در این مقیاس می گیرند گرایش به این باور دارند که دیگران درستکار و خوشنیت هستند (لانس بری و همکاران ، ۲۰۰۵).
ب- رکگویی[۸۴]: افرادی که نمره بالایی در این مقیاس می گیرند، رک، بیریا و صاف و ساده هستند. افراد رکگو حقایق را به سادگی بیان می‌کنند و احساسات واقعی خود را نشان می دهند (کاستا و مک کری، ۱۹۸۵، به نقل از هرن و میشل[۸۵]، ۲۰۰۳).
ج– نوعدوستی[۸۶]: تأکید بر توجه فرد به دیگران، از خودگذشتگی و ایثارگری دارد. افراد دارای این ویژگی در هر حال آماده کمک به دیگران هستند (ینلی و توماکا، ۲۰۰۲، به نقل از پوریاسین، ۱۳۸۷).
د- همراهی[۸۷]: این صفت مربوط به ویژگیهای رفتاری در برخوردهای بین فردی است. افرادی که نمره بالایی در این مقیاس می گیرند تمایل دارند به دیگران احترام بگذارند، پرخاشگری خود را پنهان کنند، ببخشند و فراموش کنند، مردم را قبول می‌کنند و فروتن و ملایم هستند (لانس بری و همکاران ، ۲۰۰۵).
