شکل (۲-۷): معیارهای عملکرد اجتماعی صنفی

مسئولیت صلاحدید

(سهیم شدن در بهبود

وضعیت جامعه و کیفیت زندگی)

مسئولیت اخلاقی

(اخلاقی بودن- انجام آنچه که درست

است و اجتناب از صدمه زدن)

مسئولیت قانونی

)اطاعت از قوانین)

مسئولیت اقتصادی

)سودآور بودن)

مأخذ.(Carrol, 1979: 499) :

مسئولیت های اقتصادی

اولین معیار مسئولیت اجتماعی، مسئولیت اقتصادی است. یک مؤسسه بازرگانی قبل از هر چیز دیگر، یک واحد اقتصادی جامعه است . مسئولیت چنین مؤسسه ای آن است که کالاها و خدمات مورد نیاز جامعه را تولید کند و سودش را برای مالکان و سهام‌داران به حداکثر برساند . مسئولیت اقتصادی وقتی به طور کامل اعمال شود، دیدگاه به حداکثر رساندن سود را پوشش می‌دهد که به وسیله برنده جایزه نوبل، میلتون فریدمن فقید حمایت شده است. این دیدگاه، همان طور که ذکر شد، می‌گوید که شرکت باید بر مبنای سودمداری عمل کند که رسالت نهایی آن است تا سودش مادام که مقررات بازی را رعایت می‌کند، به حداکثر افزایش یابد. دیدگاه ناب به حداکثر رساندن سود، دیگر برای معیار عملکرد در کشورهای پیشرفته صنعتی (نظیر آمریکا، کانادا و اروپا) کافی نیست. این نگرش ‌به این معنی است که درآمد اقتصادی تنها مسئولیت اجتماعی است و می‌تواند شرکت را به مخاطره اندازد .(Hager, 1991: 65)

مسئولیت قانونی

تمام جوامع پیشرفته، قوانین مقرراتی را وضع کرده‌اند که از کسب ‌و کارها انتظار می رود از آن ها پیروی کنند. مسئولیت قانونی تعیین می‌کند که جامعه چه چیزهایی را با توجه به رفتار مناسب سازمان ها، مهم می‌داند (.(Daft&Marcic, 2001: 122 کسب ‌و کارها باید هدف های اقتصادی شان را در چارچوب قانون برآورده سازند. الزامات قانونی به وسیله سازمان های دولتی اعمال می شود. سازمان هایی که دانسته قانون شکنی می‌کنند، از این لحاظ دارای عملکرد ضعیفی هستند. به عنوان مثال، یکی از شرکت هایی آمریکایی که در زمینه ضایعات و سموم، قوانین را رعایت نکرده بود، از سوی سازمان تنظیم کننده^[۳۶] مربوط، مجبور شد نامه ای از اهالی مقیم لوس آنجلس ‌به این مضمون بنویسید» : هم اکنون که شما این نامه را می خوانید، رئیس و قائم مقام ما در زندان به سر می‌برند، همه باید قانون را رعایت کنیم و محیط مان را حفظ نماییم .«

مسئولیت های اخلاقی

مسئولیت اخلاقی رفتارهایی را در برمی گیرد که لزوماًً به صورت مقررات در نیامده اند و ممکن است مستقیماً در جهت منافع اقتصادی سازمان به کار روند. رفتار غیر اخلاقی وقتی حادث می شود که سازمان به هزینه جامعه، درآمد کسب کند .حوزه ای که اخیراًً مورد سؤال قرار گرفته در رابطه با سایت های اینترنتی است که برای کودکان، به وسیله شرکت ها ایجاد شده اند. گروه هایی که مسئولیت نظارت بر این سایت ها را بر عهده دارند، می‌گویند که این شرکت ها (نظیر نابیسکو) که بازی ها و سایر طرح های سرگرم کننده را عرضه می‌کنند، تا از طریق بازاریابی، داده ها را از کودکان حتی چهار ساله جمع‌ آوری کنند، رفتارشان غیر اخلاقی است.

مسئولیت صلاحدید

مسئولیت صلاحدید، کاملاً داوطلبانه است و از طریق تمایل سازمان برای اشتراک مساعی در امور اجتماعی که از لحاظ اقتصادی، قانونی و اخلاقی الزام آور نیست، هدایت می شود. فعالیت های صلاحدید، مشارکت های خیرخواهانه که هیچ بازگشت ملموسی به سازمان ندارند و انتظار نمی رود که نفعی برسانند، صورت می گیرند. مسئولیت صلاحدید بالاترین معیار مسئولیت اجتماعی است، زیرا فراتر از انتظار مردم است و برای سهیم شدن در رفاه جامعه صورت می‌گیرد.

راهبردهای اساسی انجام مسئولیت

بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی ، دولت و رسانه های گروهی موظف هستند به طرق مختلف تلاش کنند مردم را از عمق مسائل و معضلات اجتماعی مطلع ساخته و بدین وسیله انگیزه های لازم در آن ها جهت مشارکت در حل مشکلات را ایجاد نمایند (برکووتیز، ۱۳۷۲ )

برخی از صاحب نظران مدیریت معتقدند که اگر نهادهای اقتصادی در انجام مسئولیت اجتماعی خود اهمال ورزیدند، جامعه باید از قدرت خود استفاده کرده ، آن ها را مجبور به انجام این مهم کند . بر این اساس، دولت می‌تواند از طریق قانون آهنین مسئولیت و با ایجاد قوانین مختلف (مثل قانون حفاظت از محیط زیست، قانون حمایت از مصرف کنند گان، قانون کار و قوانین استخدامی، قانون تأمین اجتماعی، قوانین مالیاتی و (… نهادهای مختلف جامعه را ملزم به انجام مسئولیت اجتماعی شان کند. .(Kreitner, 1989)

راهبردهای اساسی انجام مسئولیت اجتماعی و افزایش عملکرد مدیران در زمینه مسئولیت های اجتماعی را می توان به شرح زیر پیشنهاد کرد:

آموزش مدیران

آموزش کارگزاران، به منظور شناخت مسئولیت های اجتماعی از گام های اساسی و مؤثر زمینه انجام مسئولیت های اجتماعی است که از طریق برگزاری کارگاه های آموزشی، کنفران س ها، سمینارها و دوره های آموزشی کوتاه مدت و سخنرانی های مختلف انجام می‌گیرد، زیرا:

۱- کارگزاران؛ استراتژی های انجام مسئولیت اجتماعی و آثار مثبت آن بر سازمان آگاه می‌شوند.

۲- مدیران با تصمیم گیری بر اساس هزینه فایده اجتماعی آشنا می‌شوند.

۳- مدیران تلاش می‌کنند تا هدف های اجتماعی و موفقیت های عمومی و کلی و اهداف عالی سازمان ترسیم شود.

۴- در آموزش، نتایج معنوی فعالیت های اجتماعی سازمان مدیران متذکر شود.

۵- در آموزش، اثرات متقابل و سیتماتیک سازمان و بخش های مختل جامعه توضیح داده شود.

نظم دهندگی

دولت ها می‌توانند با تصویب قوانین و مقررات، فعالیت های سازمان را به سوی هدف های اجتماعی مورد نظر هدایت کنند. دولت ها در زمانی که احساس کنند، سازمان ها و مؤسسات اقتصادی جامعه، داوطلبانه حاضر به انجام مسئولیت های اجتماعی خود نیستند، با تصویب قوانین و مقررات آن ها را مجبور به انجام اقدامات اجتماعی می‌کنند. این قوانین در زمینه حمایت از محیط زیست، مشتریان، کارکنان و صاحبان سهام می‌باشد. از طرف دیگر، با ایجاد نهادهایی، چگونگی اجرای قوانین و مقررات را نظارت می‌کند. همچنین دولت ها با تصویب قوانین و مقررات و اتخاذ سیاست های تشویقی، مدیران سازمان ها را به انجام بیشتر مسئولیت های اجتماعی ترغیب می‌کنند، مانند معافیت های مالیاتی برای خیرین مدرسه ساز.

رسانه های گروهی

رسانه های گروهی می‌توانند از طریق انجام فعالیت های فرهنگی، مردم را نسبت به مسئولیت اجتماعی شان آگاه ساخته و ارزش های عمومی را به سمت همگرایی و نوع دوستی بیشتر متمایل سازند. رسانه های گروهی می‌توانند با تشریح و روشن کردن مسائل و مشکلات اجتماعی واقعی جامعه و معرفی مدیران شایسته، مدیران مختلف جامعه را به انجام بیشتر مسئولیت اجتماعی تشویق و ترغیب کنند.

گزینش مدیریت

در عصر مدیریت، هر تصمیم یک مدیر می‌تواند در یک روند سلسه وار، سرنوشت تمامی نهادهای جامعه را دستخوش تغییر کند. لذا باید تلاش شود، مدیرانی در سطح عالی سازمان و مؤسسات اقتصادی منصوب و به کار گمارده شوند که از شایستگی های لازم برخوردار باشند. در این صورت، نظام گزینش مدیران عالی باید به ویژگی های زیر توجه داشته باشد: