در یک مدرسه­ی هوشمند ، یادگیری نتیجه تفکر است و یک تفکر خوب توسط همه دانش آموزان قابل یادگیری است و همان گونه که مدارس جایی برای رشد دانش آموزان می­باشند، مدارس هوشمند، لازم است جایی برای رشد کارکنان، مدیریت و معلمین نیز باشند. در واقع مدرسه هوشمند محلی است که در آن علاقمندی های فکری و ذهنی و نیز همکاری­های حرفه­ای، مورد تشویق قرار گرفته و پشتیبانی می‌شوند. علاوه بر این، یک سازمان یادگیرنده ی موفق ، طوری ساختاردهی و سازمان دهی می شود که تمام اعضای جامعه ی مدرسه، قادر به همکاری در فرآیندهای تعیین خط مشی، جهت گیری، خودآگاهی، خود بازبینی و ایجاد یک سیستم پویا هستند که با تغییر نیازها و چشم انداز جامعه تغییر می کند (شیوه نامه هوشمند سازی مدارس ، ۱۳۹۰ ).

از ویژگی­ها و خصوصیات مدارس هوشمند ‌می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. 1. در مدارش هوشمند معلمان می‌توانند با بهره گرفتن از بانک‌های اطلاعاتی و برنامه های نرم افزاری و غیره دروس جدیدی را با توجه به نیاز ها و علایق دانش آموزان طراحی کنند یا این که دروس موجود را تغییر داده یا اصلاح نمایند. ‌بنابرین‏ محتوای آموزشی دروس در این مدارس تا حدودی متفاوت با مدارس دیگر خواهد بود.

1. 1. دانش آموزان این مدارس خود سرعت یادگیری خود را تعیین می‌کنند. به علاوه در این مدارس ، ساعات یادگیری محدود به ساعات مدرسه نیست و دانش آموزان هر لحظه که اراده کنند کلاس های دلخواهشان را از طریق برنامه های رایانه ای در اختیار خواهند داشت.

1. 1. نقش معلمان در این مدارس تا حدود زیادی از آموزش و ارزشیابی دانش آموزان به پیگیری آموزش شخصی آنان تغییر می‌یابد و در نتیجه فرصت فراغت بیش تری برای پرداختن به برنامه های رشد و بالندگی حرفه ای خود (مطالعه، برقراری ارتباطات و تعاملات سازنده و مؤثر با همکاران ، ارتقای سطح علمی و بهبود مهارت­ های تدریس و…) خواهند یافت.

1. 1. در این نوع مدارس دانش آموزان اغلب به جای کیف های مملواز کتاب های حجیم، با کامپیوترهای کیفی(Laptop) در سر کلاس درس حاضر می‌شوند. به عبارت دیگر در این مدارس علاوه بر مواد آموزشی رایج و کتاب های درسی، انواع نرم افزارها و درس افزارهای چند رسانه ای نظیر CD و … مورد استفاده قرار می‌گیرد.

1. 1. ارزشیابی از دانش آموزان در مدارس هوشمند به جای اینکه در مقاطع و نوبت های فاصله دار(در پایان هر فصل یا هر ترم و…) صورت پذیرد ، همه روزه و به طور مداوم انجام می‌گیرد. تعدادی از این آزمونها به صورت ONLINE می‌باشند.

1. از آنجا که پاره ای از فعالیت‌های مرسوم در مدارس دیگر، در این مدارس به کمک فناوری اطلاعات کاهش می‌یابد، کمیت و کیفیت تعاملات بین دانش آموزان ، معلمان و والدین ارتقا می‌یابد و در نتیجه هم­افزایی حاصل از تعاملات این سه گروه ، امکان ایجاد شرایط یادگیری بهتر برای دانش آموزان فراهم می‌گردد.

نکته ای که در باره مدارس هوشمند حتما بایستی مورد توجه قرار گیرد این است که در این مدارس فناوری جای افراد و اشخاص را نمی گیرد، بلکه از آن به عنوان ابزاری در جهت رسیدن به هدف استفاده می‌گردد (موید نیا، ۱۳۸۴)

۲-۱-۷٫ مأموریت‌ های مدرسه­ی هوشمند

مهم­ترین مأموریت‌­های مدرسه­ی هوشمند برای تحقق سند چشم انداز به شرح زیر می‌باشد:

• • مشارکت در بستر سازی برای تشکیل جامعه دانایی محور

• • پرورش نیروی انسانی متفکر، خلاق، پژوهنده و منتقد

• • فراهم نمودن تسهیلات مناسب برای ترویج دانش و فناوری در سطح جامعه

• • ایفای نقش فعال در توسعه ی سلامت و بهداشت در سطح جامعه

• • مشارکت فعال در جنبش نرم افزاری و تولید علم و دانش

• • تغییر رویکرد نظام آموزشی از حافظه گرایی به پژوهش محوری

• • تغییر رویکرد آموزشی معلم محوری به دانش آموز محوری

• • تحول تدریجی معماری مدرسه (شامل ساختار، فرهنگ، نقش ها و …) و حرکت به سمت تعالی و یادگیری سازمانی (ایجاد یک سازمان یادگیرنده)

• • ایجاد محیطی پویا و جذاب برای شکوفایی استعدادها و بروز خلاقیت های فردی و جمعی دانش ­آموزان

• • مشارکت در نظام ملی نوآوری آموزشی به منظور تحول در شیوه های یاددهی- یادگیری

• • بهره گیری مناسب از ظرفیت ها و امکانات فناوری نوین(از جمله فناوری اطلاعات و ارتباطات) برای ارتقای کیفیت آموزشی و فراهم نمودن دسترسی به فرصت های آموزش و یادگیری برای همه

• • ارتقای سطح علمی و مهارت‌های معلمین، والدین و افراد جامعه

• فراهم کردن انواع شیوه های آموزشی برای استعدادهای مختلف (جسمی و ذهنی). (شیوه نامه هوشمندسازی مدارس، ۱۳۹۰)

۲-۱-۸٫ اهداف مدارس هوشمند

مدارس هوشمند موسساتی آموزشی هستند که با اعمال تغییراتی در نحوه آموزش و مدیریت خود، به صورت سیستماتیک، دانش ­آموزان را برای رویارویی با عصر اطلاعات آماده ‌می‌کنند. شکل ۲-۱ مدل مفهومی مدارس هوشمند نشان داده شده است.

شکل۲-۱٫ مدل مفهومی مدرسه­ی هوشمند (شیوه نامه هوشمندسازی مدارس، ۱۳۹۰)

اهداف:

• • بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در ارائه روش های نوین و را حل های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات

• • ایجاد محیطی پویا و جذاب برای شکوفایی کامل استعدادها و بروز خلاقیت های فردی و جمعی دانش ­آموزان

• • تأکید بر مهارت‌های تفکر و تحقیق

• • تدریس علوم ، اصول، ارزش‌ها و زبان با بهره گیری از فناوری ­های نوین

• • فراهم کردن انواع شیوه های نوین آموزشی جهت استعداد های مختلف ، مبتنی بر بهره گیری از هوش چندگانه

• فراهم نمودن محیط یاددهی- یادگیری و استمرار آن در داخل و خارج مدرسه در چهار حوزه زیر:

الف: برنامه درسی

ب: محتوای آموزشی و کمک آموزشی

ج: روش تدریس

د: ارزیابی و رتبه بندی

• • فراهم نمودن فضای مشارکت و افزایش حضور، پشتیبانی، مشارکت و تعامل دانش ­آموزان ، معلمان و والدین و دیگر ‌گروه‌های ذینفع در فرایند یاددهی- یادگیری دانش ­آموزان

• • همراه نمودن کادر آموزشی و پرورشی مدارس و اولیاء با روند های نوین آموزشی مبتنی بر نیاز مندی­های جامعه دانش بنیان

• • ایجاد محیطی مناسب جهت ارزیابی های مستمر و متناسب با استعدادها و پیشرفت دانش ­آموزان

• • ترویج یاددهی- یادگیری علمی و تجربی، پژوهشی محوری و دانش ­آموز محوری در فرآیندهای آموزشی و پرورشی

• • رشد و توسعه مهارت­ های ذهنی، جسمی، عاطفی، روانی، ادراکی، اجتماعی و فنی و حرفه ای دانش ­آموزان

• • تربیت نیروی انسانی متفکر و توانمند برای ورود به میدان­های بین‌المللی با تکیه بر هویت اسلامی- ایرانی

• • توسعه دانش زمینه­ای، ذخیره اطلاعاتی و سرمایه فرهنگی نیروی انسانی مدرسه در ابعاد گوناگون اعتقادی فرهنگی، علمی، آموزشی، پژوهشی و غیره و برنامه ریزی بر اساس دستیابی به هدف تولید علم در کشور