یکی از قدیمی ترین انواع بیمه، بیمه حمل کالا است که به روش های مختلفی انجام می­شده است. بیمه باربری از شاخه­ های با اهمیت بیمه­های بازرگانی است. که حجم وسیع جا به ­جایی کالا و خدمات را تحت پوشش بیمه­ای قرار داده است. خرید بیمه باربری در واقع تأمین خسارت وارده به کالا را در صورت تحقق خطر تضمین می­ نماید. به عبارت دیگر این نوع بیمه تضمینی اطمینان بخش برای صاحبان کالا، فروشندگان کالا و متصدیان حمل و نقل از نظر جبران خسارت است. همچنین از دیدگاه اقتصادی وسیله مناسب و قابل اطمینان جهت حفظ و حراست از سرمایه­ها در مقابل خطرات محتمل و غیر قابل پیش ­بینی است.( فولادیان ، ۱۳۸۸، ۴)

۱-۲ ‌هدف‌های‌ تحقیق:

۱-۲-۱ ‌هدف‌های‌ اصلی :

1. 1. شناسایی تاثیر دزدی دریایی در بیمه های باربری

1. شناسایی راهکار های مقابله با دزدی دریایی با توجه به تجارب کشور های پیشرو

۱-۲-۲هدفهای فرعی :

در ارتباط با شناسایی تاثیر دزدی دریایی در بیمه های باربری اهداف فرعی ذیل مطرح می‌باشد .

۱- شناسایی افزایش پوشش بیمه ای دراثر دزدی دریایی در بیمه ها باربری

۲- تشخیص تاثیر دزدی دریایی بر انتخاب مسیر تردد دریایی در بیمه باربری

۳- تعیین افزایش حق بیمه در اثر دزدی دریایی در بیمه های باربری

۴ – تشخیص تاثیر دزدی دریایی بر قوانین داخلی و بین‌المللی در بیمه های باربری.

۵- تشخیص تاثیر دزدی دریایی بر افزایش خسارت بیمه های باربری

توضیح آنکه ‌در مورد شناسایی راهکار های مقابله با دزدی دریایی مطالعات آماری صورت نپذیرفته و با بهره گرفتن از تجارب روز کشور های پیشرو راهکارها ارائه می‌گردد .

۱-۳ اهمیت موضوع تحقیق

نقش حمل و نقل دریایی در اقتصاد کشور هایی که از نعمت دسترسی به دریا بهره مند هستند از جمله ایران ، با توجه به اینکه بیش از ۹۰% تجارت خارجی ایران از این طریق صورت می‌گیرد ، بسیار مهم است . (دشتکی پور ،۱۳۸۹،۲۱)

با توجه به اهمیت صنعت بیمه و از آنجایی که این صنعت می‌تواند تاثیر بسزایی در افزایش تولید ناخالص ملی و رشد و بالندگی کشور داشته باشد همچنین و با در نظر گرفتن این مطلب که مبادلات با خارج از کشور معمولا از طریق تجار و بازرگانان و یا شرکت‌های دولتی صورت می پذیرد لذا ایجاد امنیت در سرمایه گذاری ها و اطمینان از بازگشت سرمایه به کشور و همچنین حصول اطمینان از اینکه در نتیجه انجام مبادلات نیاز ملی و مملکتی از طریق دولت بدون نگرانی تامین
می‌گردد و سود و سرمایه بازرگانان و تجار نیز محفوظ می مانند سبب می‌گردد تا بیمه و بخصوص بیمه های باربری جزء نیاز های اصلی و اساسی محسوب گردد .

۱-۴ انگیزش انتخاب موضوع :

بیمه جزء صنایع جدید و جوان در کشور جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌گردد بصورتی که دارای قدمتی کمتر از یک قرن می‌باشد ‌بنابرین‏ با انگیزه معرفی انواع بیمه های باربری و شرایط بین‌المللی مورد استفاده و بررسی وضعیت کنونی این خطر در سطح جهان و ارائه راهکار های مقابله با آن تلاش می‌گردد نتایج به دست آمده از این تحقیق بتواند موجب ارتقاء سطح دانش و فعالیت بیمه گری صاحب‌نظران و کارشناسان و مدیران صنعت گردد و ارائه اطلاعات ‌در مورد این خطر جهت تسهیل تصمیم گیری مدیران و کارشناسان این رشته به کار گرفته شود بصورتی که گامی هر چند کوچک در راستای ایجاد حمایت از منابع و سرمایه های ملی برداشته شود .

۱-۵ سوال ها و فرضیه های تحقیق

برای شناسایی تاثیر دزدی دریایی در بیمه های باربری از روش های آماری استفاده می‌گردد. سوالات تحقیق و فر ضیات ارائه شده در ارتباط با این هدف طراحی شده است. و ‌در مورد یافتن هدف راهکار های مقابله با دزدی دریایی مطالعات آماری صورت نپذیرفته و با بررسی کتابخانه ای و اینترنتی و استفاده از تجارب روز کشور های پیشرو در این خصوص راهکارهایی ارائه شده است.

۱-۵-۱ سوال های تحقیق

سوال های تحقیق بر گرفته از فرضیه‌ها ی آن می‌باشد برای پاسخ هر سوال تعدادی سوال فرعی طراحی شد که در فصل سوم روش شناسی تحقیق به تفصیل در مود آن ها توضیح داده خواهد شد.

۱- دزدی دریایی بر روی پوشش بیمه ای تاثیر معنا داری دارد؟

۲- دزدی دریایی برانتخاب مسیر تردد دریایی تاثیر معنا داری دارد؟

۳- دزدی دریایی بر روی حق بیمه تاثیر معنا داری دارد؟

۴- دزدی دریایی بر روی قوانین بیمه داخلی یا بین‌المللی تاثیر معنا داری دارد؟

۵- دزدی دریایی بر روی خسارت بیمه های باربری تاثیر معنا داری دارد؟

۱-۵-۲ فر ضیه های تحقیق :

برای شناسایی، تعیین و تشخیص تاثیر دزدی دریایی بر روی پوشش بیمه ای ، مسیر تردد دریایی ، حق بیمه ، قوانین و خسارت بیمه های باربری فرضیات زیر در نظر گرفته شد.

۱- دزدی دریایی بر روی پوشش بیمه ای تاثیر معنا داری دارد.

۲- دزدی دریایی برانتخاب مسیر تردد دریایی تاثیر معنا داری دارد.

۳- دزدی دریایی بر روی حق بیمه تاثیر معنا داری دارد.

۴- دزدی دریایی بر روی قوانین بیمه داخلی یا بین‌المللی تاثیر معنا داری دارد.

۵- دزدی دریایی بر روی خسارت بیمه های باربری تاثیر معنا داری دارد.

۱-۶ چهار چوب نظری :

چارچوب نظری به روابط بین متغیرهایی مانند متغیر های مستقل(Independent) وابسته (Dependent) مداخله گر (Intervening) و تبدیل گر (Moderating) که تصور می شود در دگرگونی شرایط مورد بررسی نقش دارند، می پردازند ایجاد چنین چارچوب نظری در بر قراری و ساختار فرضیه‌ها ،آزمون آن ها و همچنین تکمیل درک پژوهشگر (مسئله تحقیق) کمک می‌کنند. به طور کلی چارچوب نظری پایه ای است که تمام تحقیق بر روی آن تکیه می‌کند. یک شبکه منطقی ، توسعه یافته ،توصیف شده و کامل بین متغیر هایی است که از طریق فرآیندهایی مانند مصاحبه،مشاهده و بررسی ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق مشخص شده اند این متغیر ها با مسأله تحقیق در ارتباط هستند.(خاکی،۱۳۸۴، ص ۳۰)

1. 1. تجزیه و تحلیل شغل و تعریف شغل.

1. 1. تعیین استاندارد عملکرد.

1. 1. عملکرد موجود(وضعیت کارکنان از نظر عملکرد).

1. 1. تعیین نیازهای آموزشی.

1. 1. طراحی برنامه های آموزشی.

1. 1. اجرای برنامه های آموزشی.

1. بررسی اثرات و نتایج برنامه های آموزشی.

۲-۲-۱۰ ) محتوای آموزش کارکنان

بر حسب نیاز کارکنان نوع آموزش برنامه ریزی می شود. نوع آموزش محتوای آن را مشخص می‎کند، که در این باره لازم است تطبیق هدف های کلی مؤسسه یا سازمان مورد توجه باشد. نظر ‌به این که افراد پس از آموزش توقع ارتقاء دارند. ‌بنابرین‏ دوره های آموزشی باید هم عرض خود توقعات افراد آموزش دیده را برآورده کند، چه در غیر این صورت، سازمان افراد آموزش دیده را از دست خواهد داد. پس در تعیین نوع آموزش باید دقت شود که در صورت عدم امکانات ارتقاء پس از طی دوره های آموزشی برای اعضاء به تشکیل دوره های ارتقاء دهنده مبادرت نورزید، بلکه در حدی که کیفیت اشتغال موجود را به وسیله آموزش بالا برده و انجام کار موظف را بهتر ساخت. علاوه بر آموزش های شغلی، آموزش های عمومی و شناختی نیز جزء انواع آموزش ها تلقی می شود(عسگریان، ۱۳۷۰ ص ۵۹).

برخی از اصول و محورهایی که در تعیین محتوای دوره های آموزی باید مورد توجه قرار گیرد، عبارتند از:

1. 1. نگرش سیتماتیک به برنامه ریزی و بهبود منابع انسانی و در نظر گرفتن آموزش به عنوان قسمتی از کل فرایند.

1. 1. توجه به انواع مختلف نیازهای آموزشی کارکنان و انتخاب راه حل های مناسب برای هر کدام از نیازها.

1. 1. توجه به روان شناسی یادگیری بزرگسالان در تعیین محتوای دوره آموزشی.

1. 1. توجه جدی به شرح وظایف کارکنان به عنوان یکی از منابع اصلی.

1. 1. توجه به مشکلات سازمان به عنوان یکی از منابع تعیین نیازهای آموزشی.

1. 1. توجه به نیازهای اجتماعی و فردی کارکنان و در نظر گرفتن شرایط اقتصادی، فرهنگی، سیاسی جامعه و تلاش در جهت تعالی فردی کارکنان.

1. 1. ترتیب محتوای آموزشی از مطالب ساده به طرف شکلی پیچیده.

1. 1. حرکت از مفاهیم کلی به سوی مفاهیم جزئی.

1. 1. حرکت از معلوم به طرف مجهول.

1. در نهایت استفاده از نظرات اساتید، کارشناسان و متخصصان در زمینه تعیین محتوا(فتحی و اجارگاه، ۱۳۷۶ ص ۵۱).

۲-۳ ) مبانی نظری ارزشیابی آموزشی

۲-۳-۱ ) مفهوم شناسی ارزشیابی آموزشی

انسان پیوسته درصدد ارزیابی کارها و تجربه های گذشته خود است تا عملکردش را رضایت بخش کند و یا با بهبود بخشیدن به عملکرد آینده، رضایت بیشتری به دست آورد. در واقع ارزشیابی قسمتی از فراگرد بقای انسان است.

مقصود از ارزشیابی استفاده از تجربه به منظور بهبود بخشیدن به اقدامات آینده است. ارزشیابی به مثابه یک تخصص است. با این امر سرو کار دارد که ارزش، کیفیت و اهمیت، میزان، درجه و شرایط پدیده‌ها را مورد آزمایش و قضاوت قرار دهد. به مثابه یک زمینه تخصصی، ارزشیابی را می توان فرایندی دانست که با گردآوری و استفاده از اطلاعات برای اتخاذ تصمیمات ‌در مورد برنامه های آموزشی سرو کار دارد. ارزشیابی فعالیتی است که ماهیت آن آموزشی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. ارزیابی و بازنگری محور نوسازی و استقرار یک نظام ارتباطی است(کارشناسان دفتر همکاری‏های بین‌المللی وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۷۹ ص ۱۹۳).

با تلاش های رالف تایلر حوزه ارزشیابی آموزشی شکل گرفت و به تدریج به صورت یک حوزه مستقل در کنار سایر حوزه های علوم تربیتی جای گرفت. با توجه به جوان بودن این حوزه تعاریف متعدد و مختلفی برای ارزشیابی ارائه شده است(کیامنش، ۱۳۷۷) اصطلاح ارزشیابی یا ارزیابی به طور ساده به تعیین ارزش برای هر چیزی یا داوری ارزشی می شود. گی^[۴۴](۱۹۹۱)، ارزشیابی را یک فرایند نظامدار برای جمع‌ آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات به منظور تعیین این که آیا هدف های مورد نظر تحقق یافته اند یا در حال تحقق یافتن هستند و به چه میزانی، تعریف ‌کرده‌است. در آموزش و پرورش، ارزشیابی به یک فعالیت رسمی گفته می شود که برای تعیین کیفیت، اثربخشی یا ارزش یک برنامه، فرآورده، پروژه، فرایند یا هدف به اجرا در می‌آید.

استافل بیم و شیفک فیلد^[۴۵](۱۹۸۵)، ارزشیابی را این گونه تعریف کرده‌اند: « ارزشیابی عبارت است از فرایند تعیین کردن، به دست آوردن و فراهم ساختن اطلاعات توصیفی و قضاوتی ‌در مورد ارزش و مطلوبیت هدف ها، طرح ها، اجرا ونتایج به منظور هدایت تصمیم گیری، خدمت به نیاز های پاسخ گویی و درک بیشتر از پدیده‌های مورد بررسی». بولمتس و باتوین ^[۴۶] ارزشیابی را به عنوان فرایند سیستماتیک جمع‌ آوری و تحلیل داده به منظور تعیین این که آیا و تا چه اندازه اهداف تحقق یافته اند تعریف کرده‌اند. هم چنین هلی و کلابرس^[۴۷] ارزشیابی را مقایسه ارزش و کیفیت مشاهده با استانداردها و استانداردها و ملاک ها می دانند.

هم چنین ارزیابی را چنین نیز تعریف کرده‌اند: ارزیابی عبارت از فراگرد توافق درباره استاندارد های برنامه یا تعیین این که آیا تفاوتی میان بعضی از جنبه‌های برنامه و استانداردهای مورد نظر برای آن ها وجود دارد و یا درباره استفاده از اطلاعات مربوط به تفاوت های یاد شده برای مشخص کردن نارسایی های برنامه است(کارشناسان دفتر همکاری های بین‌المللی وزارت آموزش و پرورش ۱۳۷۹ ص ۶).

ارزشیابی ممکن است در اشکال مختلف نظیر: ارزیابی نیازمندی ها، مطالعه زیر بنایی، ارزشیابی فراگیران، ارزشیابی کارکنان، آزمون پیشرفت و نگرش سنجی، ارزشیابی برنامه درسی، تحلیل ظرفیت تشکیلاتی، ارزشیابی تولید، ارزیابی اثربخشی، تحلیل هزینه –سودمندی، خود ارزشیابی و دیگر انواع آن صورت گیرد. ارزشیابی درصدد حصول عملکردهایی در فراسوی وظایف اطلاعاتی است و غالباً در خدمت عملکردهای نهادی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی می‌باشد.

از آن جا که ارزیابی نقش یک آیینه را برای نظام آموزشی ایفا می‌کند، تصمیم گیرندگان و دست اندرکاران زیربط می‌توانند تصویری از چگونگی وضع فعالیت ها به دست آورند و با بهره گرفتن از آن تصمیمات لازم را در جهت بهبود و پیشرفت فعالیت ها برای نیل به بازدهی مورد نظر اتخاذ نمایند.

معمولاً ارزیابی به تجزیه و تحلیل عملکرد، بازده و هزینه یک طرح پس از اجرای آن می‎پردازد. اگر درحین اجرای طرح انجام پذیرد هدف آن بهبود مدیریت، برنامه درسی و یا اتخاذ تصمیم برای ادامه، گسترش یا تجدید نظر در طرح خواهد بود. اگر ارزیابی در پایان طرح انجام شود، هدف آن تعیین علل موفقیت یاعدم موفقیت طرح خواهد بود(ابیلی، ۱۳۸۲ ص ۱۷).

۲-۳-۲ ) تاریخچه ارزشیابی

هر چند انگاره پردازی درباره ارزیابی آموزشی طی چند دهه گذشته تحول قابل ملاحظه ای داشته است، استفاده از ارزیابی در فعالیت های آموزشی به اندازه خود فعالیت های آموزشی قدمت دارد. به کار گرفتن ارزیابی آموزشی به عنوان بازخوردی جهت بهبودی فعالیت های آموزشی امری نسبتاً جدید است، به طوری که تجربه های به عمل آمده درباره آن در کشورهای مختلف از دهه های اول قرن بیستم تجاوز نمی کند(بازرگان، ۱۳۸۳ ص ۱۶).

تجزیه وتحلیل داده ها

۴-۱- مقدمه

در این فصل، اطلاعات گردآوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تحلیل­ها در دو قسمت آمار توصیفی و آمار استنباطی ارائه شده است. در قسمت آمار توصیفی، توصیفی کلی از متغیرهای تحقیق انجام گرفته و در قسمت آمار استنباطی، ابتدا توزیع نمرات متغیرها بررسی شده و پس از آن به آزمون فرضیات تحقیق پرداخته شده است. لازم به ذکر است که مدرک کلیه پاسخگویان در مقطع دکتری ‌می‌باشد.

۴-۲- توزیع فراوانی جنسیت

برای متغیر جنسیت، فراوانی و درصد محاسبه و نمودار ستونی آن رسم شده است. از کل نمونه مورد بررسی، ۷۳ درصد مرد و ۲۷ درصد زن هستند.

جدول (۴-۱): توزیع فراوانی جنسیت

جنسیت

فراوانی

درصد

درصد معتبر

مرد

۸۱

۷۳

۷۳

زن

۳۰

۲۷

۲۷

کل

۱۱۱

۱۰۰

۱۰۰

نمودار (۴-۱) جنسیت افراد پاسخگو

۴-۳- شاخص‌های توصیفی سن

برای متغیر سن، میانگین، میانه، انحراف معیار، چولگی، کشیدگی، مینیمم و ماکزیمم محاسبه و هیستوگرام آن رسم شده است. میانگین سن برابر ۷۰/۴۱ سال، کمترین مقدار برابر ۲۶ و بیشترین مقدار برابر ۶۰ سال است.

جدول (۴-۲): جدول شاخص‌های توصیفی سن

تعداد

میانگین

میانه

انحراف معیار

چولگی

کشیدگی

مینیمم

ماکزیمم

سن

۱۱۱

۷/۴۱

۴۱/۰

۰۸۷/۹

۲۵۵/۰

۹۳۴/۰-

۲۶

۶۰

نمودار (۴-۲) سن افراد پاسخگو

۴-۴- شاخص‌های توصیفی سابقه فعالیت

برای متغیر سابقه فعالیت، میانگین، میانه، انحراف معیار، چولگی، کشیدگی، مینیمم و ماکزیمم محاسبه و هیستوگرام آن رسم شده است. میانگین سابقه فعالیت برابر ۱۱/۱۳ سال، کمترین مقدار برابر ۲سال و بیشترین مقدار برابر ۳۰ سال است.

جدول (۴-۳): جدول شاخص‌های توصیفی سابقه فعالیت

تعداد

میانگین

میانه

انحراف معیار

چولگی

کشیدگی

مینیمم

ماکزیمم

سابقه فعالیت

۱۱۱

۱۱/۱۳

۱۳

۱۶۵/۸

۲۴۲/۰

۱۶۵/۱-

۲

۳۰

نمودار (۴-۳) سابقه افراد پاسخگو

جدول (۴-۴): توزیع فراوانی سوال ۱

فراوانی

درصد

درصد معتبر

درصد تجمعی

خیلی مخالفم

۶

۴/۵

۴/۵

۴/۵

مخالفم

۱۱

۹/۹

۹/۹

۳/۱۵

تاحدودی موافقم

۴۰

۳۶

۳۶

۴/۵۱

موافقم

۴۱

۹/۳۶

۹/۳۶

۳/۸۸

خیلی موافقم

۱۳

۷/۱۱

۷/۱۱

۱۰۰

کل

۱۱۱

۱۰۰

۱۰۰

۴/۵ درصد خیلی مخالفم، ۹/۹ درصد مخالفم، ۳۶ درصد تاحدودی موافقم، ۹/۳۶ درصد موافقم، ۷/۱۱ درصد خیلی موافقم جواب داده‌اند.

جدول (۴-۵): توزیع فراوانی سوال ۲

فراوانی
درصد
درصد معتبر
درصد تجمعی

خیلی مخالفم

۱۱

۹/۹

۹/۹

۹/۹

مخالفم

۱۸

۲/۱۶

۲/۱۶

۱/۲۶

تاحدودی موافقم

۳۷

۳/۳۳

۳/۳۳

۵/۵۹

موافقم

۳۱

۹/۲۷

۹/۲۷

۴/۸۷

خیلی موافقم

۱۴

۶/۱۲

۶/۱۲

۱۰۰

کل

۱۱۱

۱۰۰

۱۰۰

۹/۹ درصد خیلی مخالفم، ۲/۱۶ درصد مخالفم، ۳/۳۳ درصد تاحدودی موافقم، ۹/۲۷ درصد موافقم، ۶/۱۲ درصد خیلی موافقم جواب داده‌اند.

1. 1. ۱- Nerré, Birger ↑

1. 1. ۲- Hartman and Hubner ↑

1. 1. ۳- Michael Camdessus ↑

1. 1. ۴- Vito Tanzi ↑

1. 1. ۵- Nerré ↑

1. 1. ۶- Geert.hofstede ↑

1. 1. ۷- Ibid, Nerré, Birger, p. 6 ↑

متغیرهای مورد مطالعه در این پژوهش بر اساس مستقل یا وابسته بودنشان، مورد ارزیابی قرار می گیرند. ما قصد داریم با وجود رگه های شخصیتی منش و سرشت (متغیرهای مستقل)، به پیش‌بینی بهبود یا عدم بهبود رفتار اعتیاد به مواد مخدر (متغیر وابسته: در دو گروه در حال بهبود و بهبود یافته) دست بزنیم.

متغیرهای مورد مطالعه در این پژوهش به عبارت زیر می‌باشد:

.رگه های شخصیت که شامل نوجویی، آسیب گریز، پاداش وابستگی و پشتکار، خود راهبری و همکاری، خود فراوری می‌باشد.

چهار بعد مزاج به شرح ذیل می‌باشد:

۱- نوجویی: فعال سازی رفتاری عبارت است از فراخوانی رفتار در پاسخ به محرکها و پدیده‌های نو و جدید(اخذ پاداش یا رهایی از تنبیه).

۲- آسیب گریزی: بازداری رفتار در پاسخ به محرک های تنبیه و یا فقدان پاداش انجام می شود.

۳- پاداش وابستگی:رفتاری که در گذشته تقویت دریافت ‌کرده‌است،حتی در شرایطی که تقویت ادامه ندارد باز هم تکرار می شود(یعنی تداوم رفتار بعد از مدتی که پاداش قطع می شود).

۴- پشتکار: نشانه های تنبیه متناوب به نشانه های پاداش احتمالی منجر می شود و انتظار می رود که فرد در امور تداوم داشته باشد.

سه بعد منش به شرح ذیل می‌باشد:

۱-خودراهبری: برداشت از خود به عنوان یک فرد مستقل با ویژگی هایی مانند:خود متکی،دارای اعتماد به نفس،آگاه از نگرش دیگران،هدفمند،آمادگی برای مقابله با شرایط سخت.

۲- همکاری: پنداشت از خود به عنوان بخشی از جوامع بشری که دارای ویژگی هایی مانند:دلسوز و حمایت کننده،صبور و صمیمی ،حس اجتماعی،یاری رسان،بی ریا و با وجدان،گرایش به امور خیریه و ….

۳-خود فراوری: بر پایه مفهوم از خویشتن به عنوان بخشی از جهان و منابع اطراف آن.

در نظریه کلونینجر سرشت به پاسخ های هیجانی خودکار باز می‌گردد و تا حدودی جنبه ی وراثتی دارد و در سراسر زندگی استوار می ماند،از نظر ژنتیک همگن و از یکدیگر مستقل می‌باشند و این بدان معنا است که ژن های مختلف بر فعال شدگی،تداوم و بازداری رفتار مؤثر است.ولی در مقابل منش به خودپندارها و اهداف و ارزش‌ها و تجربیات فرد در زندگی برمی گردد،ویژگی های منشی تاثیر اندکی از انتقال وراثتی دارد و بیشتر تحت تاثیر محیط خانواده و حاصل یادگیری اجتماعی و فرهنگی است که در طول زندگی رشد می‌کند(پویان،بلندنظر،باعدی،سلیمان پور،۱۳۸۶).

-شخصیت : کلونینجر شخصیت را به ‌عنوان ویژگی های خلقی فرد و ویژگی های منش فرد تعریف کرد (کلونینجر، ۱۹۸۶).

-اعتیاد: در معنای وسیع کلمه عبارت است از رفتاری که براثر عادت چنان بر فرد تسلط یابد که کاملاً و تا حدی رفتارهای سالم او را تحت سیطره خود بگیرد. و در عمل به استفاده زیاد از الکل و سایر مواد و داروهای محرک و مخدر اطلاق می شود البته اندازه ای که فرد به آن اتکا شدید عاطفی و جسمی پیدا کند. روان تحلیل گران و روان پزشکان اغلب بر این مسئله تأکید دارند که اساس اعتیاد میل غیر قابل کنترل برای رسیدن به لذت و کم کردن اضطراب در فردی است که اختلال شخصیت و منش دارد (شاملو، ۱۳۷۰).

.مرکز TC: در سال ۱۳۸۱ افتتاح وتا کنون هزاران معتاد برای پاک شدن ‌به این مرکز مراجعه کرده‌اند، که بیش از نیمی از آنان اعتیاد را ترک کرده‌اند و دوره ی ترک ۳ ماهه است.

۱-۶-۲ تعریف عملیاتی

متغیرهای مورد مطالعه در پژوهش عبارتند از :

– افراد: منظور از افراد در این پژوهش، افراد مذکر است که در فاصله سنی ۲۰ تا ۴۹ سال قرار دارند.

– افراد معتاد: منظور از افراد معتاد در این پژوهش افرادی است که در نتیجه استعمال مکرر و مداوم مواد مخدر مثل تریاک، هروئین و حشیش و… معتادند و جهت ترک اعتیاد به مرکز TC شهر مشهد مراجعه کرده‌اند.

– گروه معتادین: شامل نمونه ای از افراد معتاد به مواد مخدر، خود معرف( افرادی که شخصاً یا توسط اطرافیان) به معاونت پیشگیری سازمان بهزیستی معرفی شده اند و یا افراد معتادی که از طریق مقامات قضایی و انتظامی به مرکز بازپروری معرفی شده اند انتخاب خواهد شد.

-نرم هنجار: که همان نرمی است که دکتر کاویانی برای پرسشنامه سرشت و منش کلونینجر ارائه داده است.

.رگه های شخصیت: که به وسیله سوالاتی که در پرسشنامه سرشت و منش کلونینجر آمده نمرات به دست آمده و نمره گذاری می‌شوند.

-گروه یاور و فارغ التحصیل: مجموعه افرادی را شامل می شود که بیش از ۷ ماه است که در مرکز بسر می‌برند و اعتیاد را ترک کرده‌اند و به درجه ای از ارتقاء شناختی و شخصیتی رسیده اند که قادرند گروه در حال بهبود را آموزش و یاری دهند.

-گروه در حال بهبود: افرادی را شامل می شود که بیش از یک ماه در مرکز هستند و تاکنون لغزش و مصرف مجدد مواد نداشته اند.

-آزمون سرشت و منش کلونینجر: این آزمون شامل ۴ مؤلفه‌ (نوجویی، آسیب گریزی، پاداش وابستگی و پشتکار) است که کمتر تحت تاثیر محیط است و به طور ژنتیک به فرد انتقال می‌یابد و ابعاد سرشت را می سنجد. همچنین سه مؤلفه‌ محیطی (خود راهبری، همکاری و خود فراوری) ‌به این آزمون اضافه شده است که ابعاد منش را می سنجد که کلاً شامل ۱۲۵ سوال است و بر اساس مدل زیستی اجتماع شخصیت است.

فصل دوم: پیشینه پژوهش

۲-۱مقدمه

در این فصل ابتدا در ارتباط با مفاهیم مورد مطالعه در این پژوهش یعنی اعتیاد به مواد مخدر، و سپس ‌در مورد تقسیم بندی انواع مواد، تعاریف و مفاهیم شخصیت، رابطه شخصیت و اعتیاد، اختلالات وابسته به مواد، نظریه کلونینجر و کاربرد آن، و سپس ‌در مورد مرکز اجتماع درمان مدار و اهداف آن صحبت خواهیم کرد.

مفهوم شخصیت، در روان شناسی اهمیت خاصی دارد و از نقطه نظر تاریخی بحث و اندیشه ‌در مورد مو.ضوعاتی مثل ماهیت انسان، سلامت و بیماری روانی، تربیت و رشد فرد سابقه ای بسیار طولانی دارد، مثلاً در داستانها و حانه هایی که انسان درباره ی خودش گفته و در آن ها سعی در بیان حالات خود داشته به نحوی ‌در مورد ماهیت خود به تحقیق پرداخته است(شولتز، ۱۹۹۰).

در این پژوهش ما به دنبال رگه های شخصیتی هستیم که فرد را به سوی مصرف مواد سوق می‌دهد،به عنوان مثال نمرات بالا در تنوع طلبی با گرایش به ماد مخدر مرتبط است(پویان و همکاران،۱۳۸۶).

اعتیاد: معتاد کسی است که وابستگی جسمی و روانی به یک دارو دارد و ناگزیر است مصرف مقادیر مشخصی از آن را به طور مستمر ادامه دهد، در سال ۱۹۶۴، سازمان بهداشت جهانی ‌به این نتیجه رسید که اصطلاح اعتیاد، اصطلاح علمی نیست و وابستگی را به جای آن توصیه کرد(پور افکاری، ۱۳۷۳ ج ا س ۲۵).

در سال ۱۹۵۰سازمان ملل متحد اعتیاد را اینگونه تعریف کرد:مسمومیت تدریجی یا حادی که به علت استعمال مداوم یک دارو اعم از طبیعی یا ترکیبی ایجاد می شودو به حال شخص و اجتماع زیان آور است(ستوده،۱۳۸۰).

در تعریفی دیگر اعتیاد عبارت است از دل مشغولی به مواد روان گردان به طوری که فرد قادر به کنترل خود نباشد و تکانشی برای ادمه ی آن ها علی رغم عواقب مضر فردی و اجتماعی وجود داشته باشد(شیخ الاسلام،۱۳۸۶).

طبق قوانین ایران اقامتگاه بر سه قسم است: اختیاری، اجباری، قراردادای.

اقامتگاه اختیاری با اراده و اختیار خود شخص تعیین می شود و مرکز مهم امور او تلقی می شود. اقامتگاه اجباری را قانون برای بعضی اشخاص تعیین می‌کند، بدون آنکه اراده آنان در تعیین آن دخالت داشته باشد. اشخاص زیر دارای اقامتگاه اجباری هستند:

زن شوهردار، محجور، مامورین دولت، افراد نظامی و خدمه.

بر اساس ماده ۱۰۰۵ از قانون مدنی اقامتگاه زن شوهردار همان اقامتگاه شوهر است. با وجود این زنی که شوهر او اقامتگاه معلومی ندارد و همچنین زنی که با رضایت شوهر خود یا با اجازه دادگاه مسکن جداگانه ای اختیار کرده می‌تواند اقامتگاه مستقلی ‌داشته باشد. در واقع مرکز مهم امور زن، خانه شوهر می‌باشد و اقامتگاه اجباری زن شوهردار، اقامتگاه شوهر او می‌باشد البته به شرط سکونت درمنزل شوهر. در نتیجه برابر قانون ایران وقتی ریاست خانواده با مرد است، طبیعی است که اقامتگاه زن نیز به انتخاب اوست و این شوهر است که آزادی تعیین اقامتگاه را دارد.

برابر ماده ۱۰۰۵ قانون مدنی در ۴ مورد اقامتگاه زن جدا از اقامتگاه شوهر است:

1. 1. در موردی که شوهر اقامتگاه معلومی ندارد.

1. 1. در موردی که زن به موجب شرط ضمن عقد نکاح، حق تعیین مسکن داشته و مسکن جداگانه ای اختیار کرده باشد.

1. 1. در موردی که زن بعد از عقد نکاح مطابق توافقی که با شوهر ‌کرده‌است و با رضایت او مسکن جداگانه ای اختیار کرده باشد.

1. در موردی که بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد (ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی ) و زن با اجازه دادگاه مسکن جداگانه ای اختیار کرده باشد.

البته لازم به ذکر است که اقامتگاه زن قبل از رفتن به خانه شوهر نیز همان منزل پدرش است، زیرا مرکز مهم امور زن در خانه پدر است و شوهر به طور ضمنی ‌به این وضع رضایت داده است و در صورتی که شوهر عدم رضایت خود را اعلام کند و زن نیز در این خصوص قراردادی با او نداشته باشد زن ناشزه محسوب می شود و برابر قانون باید از شوهر اطاعت کند.

همچنین برابر ماده ۱۰۰۶ قانون مدنی اقامتگاه صغیر یا محجور همان اقامتگاه ولی یا قیم آن ها‌ است، ولی ‌در مورد زن محجور شوهردار اختلاف نظر وجود دارد. اما به نظر می‌رسد چون ریاست خانواده با شوهر است و وابستگی به شوهر بیشتر از وابستگی به ولی یا قیم است، اقامتگاه زن محجور شوهردار، اقامتگاه شوهر اوست. اما هنگامی که شوهر محجور باشد ریاست او بر خانواده زایل می شود و اقامتگاه زن اقامتگاه ولی خود خواهد بود.

1. اجازه شوهر برای خروج از کشور:

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اصول متعدد به رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات مساوی در همه ی زمینه ها برای تمامی افراد تأکید نموده است. بند ۹ اصل سوم، رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه را برای همه در تمام زمینه‌های مادی و معنوی، از وظایف دولت دانسته است و در بند ۱۲ به منظور پی‌ریزی اقتصادی صحیح و عادلانه، رفع محرومیت در زمینه‌های مختلف از جمله کار را مد نظر قرار داده است. تأمین حقوق همه جانبه­ی افراد از زن و مرد و ایجاد امنیت قضایی عادلانه برای همه و تساوی عموم در برابر قانون نیز موضوع بند ۱۴ همین اصل است. اصل بیستم همه ی افراد ملت اعم از زن و مرد را یکسان در حمایت قانون قرار داده و آن ها را برخوردار از همه ی حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در چارچوب موازین اسلامی دانسته است.

یکی دیگر از حقوقی که زنان مردان در ایران باید از آن برخوردار باشند، حق خروج از کشور می‌باشد. اما در ایران به موجب قانون صدور گذرنامه این حق از زنان شوهردار گرفته شده و مقید به رضایت شوهرشده است. در ماده ۱۸ این قانون مقرر شده است برای اشخاص زیر با رعایت شرایط مندرج در این ماده گذرنامه صادر می‌شود و در بند ۳ این ماده آمده است که زنان شوهردار ولو کمتر از ۱۸ سال تمام با موافقت کتبی شوهر و در موارد اضطراری اجازه‌ دادستان شهرستان محل درخواست گذرنامه که مکلف است نظر خود را اعم از قبول درخواست یا ردآن حداکثر ظرف سه روز اعلام دارد کافی است. زنانی که با شوهر خود مقیم خارج هستند و زنانی که‌شوهر خارجی اختیار کرده و به تابعیت ایرانی باقی مانده‌اند از شرط این بند مستثنی می‌باشند.

بر اساس نظر مشهور فقهای شیعه، و وفق قانون مدنی سن بلوغ در دختران ۹ سال و در پسران ۱۵ سال تعیین شده، و این بدان معنی است که دختران به نسبت پسران به میزان قابل توجهی زودتر به بلوغ جسمی و جنسی رسیده و به همین ترتیب رشد آنان سریع تر صورت می‌گیرد. بدیهی است که رشد ابعاد مختلف انسانی از یکدیگر منفک نبوده و همه جنبه‌های رشد، منجمله رشد عقلی و فکری به همین نسبت در دختران سریع تر صورت می‌گیرد. هم چنین بلوغ دختران در سنین پایین تر بدین معنی است که دختران در امر ازدواج و انتخاب شریک زندگی و و رود به مسئولیت خطیر زندگی مشترک و تشکیل خانواده زودتر آمادگی پیدا می‌کنند. سن رشد بر اساس قانون برای زن و مرد ۱۸ سال است، و یافته های روان شناسی نیز رسیدن به کمال جسمی و عقلی را همین سن تعیین می‌کنند. زنان برابر مواد قانون مدنی از استقلال مالی برخوردار می‌باشند. زن حق دارد نسبت به مایملک خود مستقلا تصمیم گیری نموده و در معاملات و مبادلات تجاری وارد شود. بر اساس دیدگاه های جامعه شناختی زنان همانند مردان می‌توانند در فعالیت های اجتماعی مشارکت کرده و همان طور که تجربه ملی کشور اسلامی ایران نشان داده زنان همگام مردان در امور اقتصادی و کسب منافع مالی، در امور سیاسی با مشارکت در امر مهم انتخابات و تعیین عالی ترین مقامات سیاسی کشور، درایفای نقش های خطیر نمایندگی مجلس، وزارت، و تصمیم گیری نسبت به عالی ترین منافع کلی کشور، همراه و همپای مردان کشور را در جهت توسعه ملی و تحقق سیاست های نظام رهنمون سازند.

به لحاظ مفهومی این امر که حق خروج زن را از کشور مقید به رضایت شوهر وی نماییم بدان معنی است که زنان در تشخیص و تامین سلامت و امنیت خود با عدم صلاحیت و ناتوانی فکری مواجه بوده و به عبارت دیگر در این امر محجور تلقی می‌شوند، و بالعکس، مردان در تشخیص امری که متضمن سلامت و امنیت زنان می‌باشد صالح بوده و می‌توانند برای زنان در امر خروج از کشور تصمیم گیری و تعیین تکلیف نمایند. ‌بنابرین‏ این موضوع منطقی به نظر نمی‌رسد و در نگاه اول به معنی تضییع حقوق و آزادی‌های فردی است.

اما باید گفت اگر این قانون را در رابطه با زنان متأهل در ‌نظر بگیریم، واضح است که امری منطقی به نظر می‌رسد و می توان مبنایی حقوقی وشرعی برای آن متصور شد. در واقع در حالی که زوجه برای خروج از منزل نیازمند اجازه زوج می‌باشد، به طریق اولی برای خروج از کشور نیز حتما باید چنین اجازه ای را داشته باشد.