امروزه شبکه های اجتماعی مجازی سکاندار اقیانوس پرتلاطم اینترنت‌اند. شبکه هایی که مبتنی بر فناوری “وب.۲” فعالیت داشته و با اجتماع‌گرایی مجازی نقش اساسی در معادلات رسانه‌ای جهان بازی می‌کنند. این وب‌سایت‌ها علاوه بر قابلیت شبکه‌سازی مجازی، امکان استفاده از فرصت‌های مختلف در فضای اینترنت را اعم از جست‌وجو، خواندن و به اشتراک‌گذاری اخبار، آپلود عکس و فیلم، نوشتن یادداشت‌ها و عضویت در گروه‌های مختلف، فراهم کرده و این امر باعث اقبال کاربران اینترنتی به شبکه های اجتماعی شده‌است. فضای مجازی بسته به ساخت‌های اجتماعی شکل می‌یابد و رشد فناوری، همگرایی رسانه‌ای و مسائل مربوط به آن، در شرایط اجتماعی گوناگون بروندادهای متفاوتی داشته‌است (رحمانزاده، ۱۳۸۹).
اینترنت و فناوری وب.۲[۷]
همچنان که الگوهای ارتباطی به طور روزافزونی از مرزهای ملی فراتر می‌رود، آمار اتصال به اینترنت و کاربران آن به طور تصاعدی در حال رشد است. انتشار پرشتاب اینترنت، ماهواره و فناوری‌های دیجیتالی، ارتباط همزمان میان بخش‌های وسیعی از جهان را ممکن ساخته‌است. در نتیجه بسیاری از کنترل‌های ملی اطلاعات بی‌اثر شده‌اند. امروزه نقش رسانه ها و میزان نفوذ آن ها در ساخت سیاسی جوامع بر کسی پوشیده نیست. نقش عمده رسانه ها در شکل‌دهی به افکار عمومی باعث شده که اهمیت رسانه ها تا این حد مورد توجه قرار گیرد (رحمانزاده، ۱۳۸۹).
همان طور که اعضای جامعه روز‌به‌روز بیشتر به یکدیگر نزدیک می‌شوند، جهان در حال تبدیل شدن به دهکده جهانی است که مک لوهان[۸](۱۹۶۲) آن را ترسیم کرد. در مفهوم دهکده جهانی، جهان به عنوان یک دهکده کوچک دیده می‌شود که ساکنان آن از طریق ابزارهای الکترونیک به یکدیگر متصل شده و ارتباط برقرار می‌کنند (رکتام و فرپو،۲۰۱۱). در ابتدا “وب.۱[۹]” دنیای اطلاعات را در فواصل زمانی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ متحول ساخت و با ایجاد دسترسی همگانی به اطلاعات مختلف بدون هیچگونه محدودیت، انقلابی شگرف در زمینه دسترسی به اطلاعات و پیشرفت علم ایجاد کرد (رحمانزاده، ۱۳۸۹). پست الکترونیک[۱۰]، پروتکل انتقال فایل و اتاق‌های گفتگو[۱۱] از جمله فناوری‌های وب.۱ بودند (اولریچ و همکاران،۲۰۰۸). در سال ۲۰۰۴، یک دهه بعد از آن‌که شبکه جهانی اینترنت یک واسطه شناخته شده و قابل دسترس برای عموم مردم بود، تعریف اینترنت به طور کامل تغییر کرد. مشارکت کامل کاربر با به وجود آمدن مفهوم وب.۲ ایجاد شده و تعریف ارتباطات برخط[۱۲]، اگر چه به وسیله یک تغییر بنیادی در پیشرفت حوزه فناوری آورده نشده بود، تغییر پیدا کرد. همچنین اگر وب در دهه ۱۹۹۰ بیشتر یک واسطه انتشاری بود، در دهه ۲۰۰۰ به یک واسطه ارتباطی تبدیل شد (منوویچ، ۲۰۰۹).
اصطلاح وب.۲ معانی متفاوتی را در بر می‌گیرد که شامل تأکید زیاد بر محتوای ایجاد شده توسط کاربر، به اشتراک‌گذاری داده، تلاش مشترک با به کارگیری نرم‌افزارهای اجتماعی متفاوت، راه‌های جدید تعامل با نرم‌افزارهای بر پایه وب و استفاده از فضای وب به عنوان پایگاهی[۱۳] برای ساخت، هدف‌گذاری و استفاده از محتوا می‌باشد (اندرسون، ۲۰۰۷). وب.۲ و وب‌سایت‌های دوسویه و شبکه های اجتماعی مجازی دنیای ارتباطات را چنان دگرگون ساخته‌اند که کاربران این بار ضمن دریافت پیام، خود شخصاً به خوراک‌دهی سایت‌ها و وبلاگ‌ها می‌پردازند. در مجموع این ارتباطات دو طرفه در وب.۲ سبب ایجاد شبکه های اجتماعی در تمام زمینه‌های زندگی بشر شده و به نوعی تمام روابط اجتماعی جامعه بشری را تحت تأثیر خود قرار داده‌است (رحمانزاده، ۱۳۸۹). هنگامی که وب.۲ پایه و اساس ایدئولوژی و فناوری را نشان می‌دهد، محتوای تولید شده توسط کاربر را می‌توان به عنوان مجموع تمام راه‌هایی که مردم برای استفاده از رسانه های اجتماعی استفاده می‌کنند، دید (کاپلان و هائنلین،۲۰۱۰).
طبق گفته سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه[۱۴] در سال ۲۰۰۷، محتوای تولید شده توسط کاربر باید سه ویژگی اولیه داشته باشد تا این عنوان را به خود بگیرد: اول، یا در یک وب‌سایت با دسترسی عمومی و یا یک شبکه اجتماعی که برای گروه منتخبی از مردم قابل دسترسی است، قرار داده شود؛ دوم، باید مقدار مشخصی تلاش خلاقانه در آن دیده شود؛ و سوم، باید خارج از روال و شیوه های حرفه‌ای مرسوم ایجاد شده باشد.
با در نظر گرفتن موارد فوق، پست الکترونیک، فضاهای گفتگو، مطالب کپی شده در سایت‌ها و وبلاگ‌ها و تمام محتواهایی که با هدف بازار تبلیغاتی ایجاد شده‌اند از این دسته‌بندی حذف می‌شوند (کاپلان و هائنلین،۲۰۱۰).
به طور کلی، وب.۲ یک پایگاه داده است که هرچه مردم بیشتر با آن در تعامل باشند، محتوای آن غنی‌تر می‌شود و از نرم‌افزارهایی تشکیل شده که هرچه بیشتر استفاده شوند باهوش‌تر می‌شوند، بازاریابی آن ها به وسیله تجربه و تعریف‌های کاربران آن‌هاست و این نرم‌افزارها برای شکل دادن یک پایگاه محاسباتی وسیع‌تر با یکدیگر در ارتباط و تعاملند (موسر، ۲۰۰۶). به هر حال، به هر دلیلی که مردم از این خدمات در زندگی خود استفاده می‌کنند، وب.۲ و فناوری‌های شبکه های اجتماعی، نشانگر نیروی غیرقابل انکاری هستند که قدرت ارتباط انسان‌ها را تقویت می‌کند و روابط اجتماعی با دیگران را به شکل‌های مختلف تشویق می‌کند. این فناوری توجه زیادی در زمینه‌های مختلف به خود جلب کرده‌است. اگرچه اجزای این فناوری هنوز در بسیاری از حوزه ها جوان است، واضح است روند فراگیر شدن آن تا جایی که نیاز مردم به اجتماعی شدن و برقراری ارتباط وجود دارد، ادامه خواهد یافت (راکتام و فرپو، ۲۰۱۱).
رسانه های اجتماعی[۱۵]
رسانه‌‌های اجتماعی یکی از مهمترین بخش‌های وب.۲ می‌باشد که در دنیای همیشه در حال تغییر ما، به یک بخش اجتناب ناپذیر هم در بُعد شخصی و هم حرفه‌ای تبدیل شده‌اند (ملو، ۲۰۱۱).
رسانه های اجتماعی نرم افزارهایی هستند که بین اعضا تعامل ایجاد و آن را سازماندهی می‌کنند. توانایی رسانه‌‌اجتماعی در ایجاد همکاری، آن را از فناوری‌های دیگر متمایز می‌کند (مینوچا و پتر، ۲۰۱۲).
عقیلی و جعفری(۱۳۹۲) رسانه های اجتماعی را گروهی از انواع جدید رسانه های برخط تعریف می‌کنند که همه یا تعدادی از ویژگی‌های زیر را دارند:
۱- امکان مشارکت: رسانه های اجتماعی ارسال بازخورد از سوی مخاطب را تسهیل کرده و آن ها را تشویق می‌کنند.
۲- باز بودن: اغلب رسانه های اجتماعی برای مشارکت اعضا و دریافت بازخور باز هستند. امکان رأی دادن، درج نظر[۱۶] و به اشتراک‌گذاری اطلاعات در آن ها وجود دارد و به ندرت مانعی برای تولید و دسترسی به محتوا در این رسانه ها وجود دارد.
