چون در مهندسی ترافیک، اندازه گیری سرعت دارای اهداف و منظورهای مختلفی می‌باشد، در حالات مختلف، تعاریف گوناگونی برای سرعت ارائه شده وبه کاربرده می شود. در واقع در هر حالت تعریف ارائه شده جنبه بخصوصی از سرعت را مدنظر قرار می‌دهد. به همین جهت تعاریف مربوط به سرعت نقطه ای، سرعت حرکت، سرعت سفر، سرعت طرح، سرعت عملی، هریک بیانگر مفهوم سرعت ‌بر اساس هدف ومنظور مورد نظر می‌باشند. به عنوان مثال، اگرهدف ازاندازه گیری سرعت، بررسی تصادف باشد، سرعت نقطه ای یا سرعت لحظه ای وسیله یا وسایل نقلیه تعیین خواهد گردید. اما اگر مقصود تعیین سرعت وسایل نقلیه بین دو نقطه مشخص بدون در نظر گرفتن زمان‌های توقف وسایل نقلیه بین دو نقطه مذکور باشد.در این حالت سرعت حرکت اندازه گیری می شود.البته تعاریف متفاوت دیگری نیز برای سرعت وجود دارد که بیشتر جبنه آماری داشته و معمولا با مراجعه به منحنی توزیع فراوانی، مقادیرآنها تعیین می‌گردد.سرعت میانه (سرعتی است که ۵۰ درصد تعداد وسایل نقلیه با سرعتی کمتر از آن و ۵۰ درصد دیگر با سرعتی بیشتراز آن حرکت می‌کنند.) و سرعت نمونه (سرعتی است که دارای حداکثر فراوانی می‌باشد). مواردی از این قبیل هستند.

● میانگین زمانی سرعت(TMS)

اطلاعات حاصل از مطالعات سرعت نقطه ای در فواصل زمانی، توزیع سرعت در زمان را نشان می‌دهد و مقدار متوسط این نوع از سرعت ها که همان میانگین ریاضی سرعت ها می‌باشد، به میانگین زمانی سرعتها (TMS) معروف می‌باشد.

● میانگین فضایی یا مکانی سرعت(SMS)

اطلاعات حواصل از مطالعات سرعت در طول قسمتی از یک راه، توزیع سرعت در فضا (در مسافت)را نشان می‌دهد و سرعت متوسط به دست آمده در این حالت، میانگین فضایی یا مکانی سرعت ها (SMS) یا همان میانگین سرعتها در مسافت، نامیده می شود.

● عواملی که موجب تغییرات سرعت می‌شوند.

متغییرها و عوامل متعددی ممکن است برروی سرعت تاثیرگذارباشند، برخی از این متغییرها عبارتند از :

۱ – جنسیت و خصوصیت راننده (زن یا مرد بودن او)، سن او، متاهل بودن یا نبودن او، محل سکونت او(داخل شهری یا خارج شهری) وجود سرنشینان دیگردر وسیله نقلیه و تعداد آن ها (رانندگی به صورت تنها و بدون همراه متوسط سرعت را بالا می‌برد) طول مسیری که راننده طی می کند نیز بر سرعت تاثیر می‌گذارد.(مسافت سفرموجب افزایش سرعت می‌گردد.)

۲- وسیله نقلیه، نوع، وزن، عمر، قدرت و توان موتور آن

۳- جاده و مسیر سفرشامل: موقعیت جغرافیایی(منطقه پست، تپه ماهور، ویا کوهستانی، وجود قوانین منطقه ای درایالتهای مختلف) نوع ‌قوس‌ها و شیب‌ها، طول شیب ها، مسافت دید(هرچه فاصله دیدایمنی کمتر باشد، سرعت نیز کمتر خواهد بود.)، موقعیت و تعداد خطوط عبور وسایل نقلیه، نوع روسازی، وجود موانع در کنار جاده، تعداد و فاصله بین تقاطع ها، میزان توسعه ونوع کاربری های اطراف.

۴- ترافیک عبوری از مسیر، حجم، دانسیته یا چگالی، سبقتها، ‌دسترسی‌ها، وسایل کنترل ترافیک مورد استفاده، مقررات مربوط به سرعتها.

۵- شرایط محیطی شامل زمان(ساعت- روز- ماه- فصل) شرایط جوی و آب وهوای منطقه.

■ بررسی روابط بین سرعت، تردد و چگالی یک جریان ترافیک:

راه های متعددی برای بررسی جریان و وضعیت ترافیک وجود دارد. در این بررسی، سه عامل سرعت تردد و چگالی دارای اهمیت خاصی می‌باشند.تردد، نشان دهنده تعداد وسایل نقلیه (کمیت ترافیک)دریک مسیربوده وهر سه عامل مذکور باهم، نشانگرکیفیت ترافیک می‌باشند.منظور از چگالی، تعداد وسایل نقلیه ای است که در واحد طول یک مسیر (یک کیلومتریا یک مایل)در حرکت می‌باشند.

■ برنامه ریزی ترافیکی

برنامه ریزی ترافیکی برای شبکه راه های موجود و اتخاذ تصمیمات لازم برای استفاده مناسب و بهینه از تسهیلات موجود تنها با تکیه ‌بر اطلاعات و برداشتهایی که به واقعیت نزدیک باشند، امکان پذیراست.از این رو هرچه اطلاعات در انطباق بیشتری با آنچه که در شبکه اتفاق می افتد داشته باشند، بهتر می توان نقایص، کمبودها واشکالات احتمالی را شناسایی نمود و در جهت اصلاح آن ها اقدامات مقتضی صورت داد.

شاخص ها و پارامترهای مختلفی که در مهندسی ترافیک به کار می‌روند، هریک بیانگر مفهوم خاصی بوده و می‌توانند در دایره خود، وضعیت ترافیک ‌را ارزیابی نمایند. شاخص هایی چون فاصله عبور، حجم ترافیک، فاکتور ظرفیت، سرعت متوسط، ضریب ساعت اوج(PHF) و مواردی از این قبیل هریک با توجه به تعریف خود، کمیت یا کیفیت جریان ترافیک را بررسی و ارزیابی می‌نمایند. هریک از این موارد به طور گسسته و بی ارتباط با سایر موارد، تنها یکی از مشخصات جریان ترافیک رامورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهند.برای این که بتوان مشخصات جریان ترافیک را به ‌طور پیوسته و در حالتی که همه پارامترهای اساسی باهم در ارتباط باشند، مطالعه و بررسی نمود، باید از مدل‌های موجود در این زمینه استفاده کرد.

مدل های رایج در این زمینه همان مدل‌های ارائه شده می‌باشند. البته همان طور که گفته شد مدل‌های دیگری نیز در این رابطه وجود دارند که به اندازه مدل‌های مطرح شده، متداول نمی باشند.

به هر صورت بااستفاده از یکی از این مدل‌ها(بسته به شرایط جریان ترافیک، مدلی که دارای بیشترین انطباق با شرایط موجود می‌باشد) می توان رفتار و عملکرد جریان ترافیک را مدلسازی نمود وبا استفاده ازمدل حاصل، خصوصیات جریان ترافیک (چگالی، تردد، سرعت متوسط) را ‌در حالات دلخواه مختلف ( برای ترددماکزیمم، برای ساعات اوج و…)به دست آورد. سپس بر اساس مقادیر به دست آمده از مدل مورد استفاده، سیاست‌های مناسب و تصمیمات لازم برای بهبودوضعیت جریان ترافیک وضع می‌گردند.

با ‌ذکر این مطالب ‌در مورد چگونگی استفاده از شاخص ها و مدل‌ها دربرنامه ریزی ترافیکی، اهمیت ونقش این مدل‌ها و شاخص ها آشکارمی گردد.

۲-۴-۵- تحلیل هزینه سیستم حمل ونقل

انواع هزینه ها: هزینه ثابت:با مقدار خدمات ارائه شده در کوتاه مدت، تغییر نمی کند.

هزینه متغییر: با مقدار خدمات ارائه شده، تغییر می‌کند.

نمودار هزینه میانگین: هزینه کل(ثابت و متغییر)تقسیم بر بازده خروجی، یعنی هزینه در ساعات جایگاه.

هزینه نهایی: تغییر در هزینه کل برای هر واحد بازده.

اصول تحلیل هزینه: هدف تحلیل، روش تحلیل هزینه ها را تعیین می‌کند.

تحیلی هزینه های تغییر خدمات: از هزینه نهایی نموی استفاده کنید.کدام هزینه تحت تاثیر تغییر قرار می گیرند؟ آیا ‌نیاز است درمورد شرایط تحلیل سال بعد تصمیم گیری شود؟ ۵ سال بعد؟

تحلیل یک سیستم جدید: هزینه های کل، طرح اجرایی، خرید وسیله نقلیه، تسهیلات، اجاره کردن، آموزش و عملکردها را بررسی کنید.