به طور دقیق تر در این پژوهش لزوم آموزش نرم افزارهایی که در انجام کارهای اداری و روزمره در جامعه ی ما بیشترین و پایه ای ترین کاربرد را دارند و نیز در دبیرستان تا حدودی آموزش داده می‌شوند را مورد بررسی قرار می‌دهیم. از جمله توانایی کار با نرم افزار واژه پرداز[۴۵]، پاورپوینت[۴۶]، اکسل[۴۷]، اکسس[۴۸]، آشنایی با اینترنت و توانایی استفاده از آن.
در این زمینه باید گفت که آموزش این ابزارها به دانش آموزان به آها کمک می‌کند تا برای مثال با بهره گرفتن از واژه پرداز بتوانند مطالب و نوشته های خود را جمع آوری و ویرایش کنند و با بهره گرفتن از پاورپوینت آن ها را برای ارائه آماده کنند. همچنین با بهره گرفتن از نرم افزار اکسل توانایی کار با اعداد و ذخیره ی داده های دقیق و نیز محاسبات را یاد می گیرند و با بهره گرفتن از اکسس داده های مهم را در پایگاه داده ذخیره و بازیابی می‌کنند. همچنین با بهره گرفتن از اینترنت توانایی استخراج اطلاعات مورد نیاز خود و نیز نشر دانش و اطلاعات را فرا می گیرند. علاوه بر این با اینترنت توانایی انجام بسیاری از امور زندگی امروزی را مانند انجام تراکنش های مالی و استفاده از امکاناتی مانند مجلات و کتب الکترونیکی را فرا خواهند گرفت.
در این پژوهش بر آنیم تا با بهره گرفتن از روش دلفی داده هایی را جمع آوری کنیم که به نیاز سنجی مهارت های فن آورانه در دانش آموزان مقطع دبیرستان کمک کند.
-
- منابع مورد نیاز برای نیازسنجی
این پژوهش روش نیاز سنجی دلفی را برای آموزش مهارت های فن آورانه به کار گرفته است. بنابرین برای پیاده سازی این روش از پرسش نامه های دوره ای و تکمیلی استفاده خواهد شد. زمان استفاده از این پرسش نامه ها در طی سال تحصیلی است. علاوه بر این برای سنجش و ارزیابی نتایج نیاز سنجی از نرم افزارهای آماری و به طور مشخص تر spss استفاده خواهیم نمود. منابع انسانی ای که برای این پژوهش مورد استفاده قرار می‌گیرد عبارت خواهد بود از دانش آموزان دوره ی دوم دوره ی متوسطه و دبیران آن ها.
-
- محدودیت ها
نیاز سنجی آموزشی به دلیل نقش زیر بنایی و ساختاری خود نسبت به سایر اجزای فرایند آموزش، از اهمیت و حساسیت بالایی برخوردار است که اگر به درستی انجام شود، مبنای عینی تری برای برنامه ریزی فراهم خواهد آورد (پاکدل، ۱۳۷۹). با توجه به اهمیت موضوع نیاز سنجی آموزشی در این بخش برخی از محدودیت هایی که در این زمینه وجود دارد را بررسی می نماییم.
آموزش و پرورش ما، به رغم تلاش های صورت گرفته، در حیطه برنامه ریزی تحصیلی آموزشی و درسی و نیز در حیطه های اجرایی و اداری نظام متمرکزی است. این تمرکز، برنامه های درسی یکسان و بدون انعطافی را از لحاظ محتوا، شیوه های آموزشی و تدریس و نوع ارزش یابی برای هر موضوع درسی، برای کلیه ی دانش آموزان اعم از شهری، روستایی و عشایری، با هر نوع استعداد، علاقه و خاستگاه اقتصادی و اجتماعی، از هر جنس، نژاد، زبان و……تجویز می‌کند. این تمرکز، در کتاب درسی واحد و آیین نامه ی آموزشی یکسان تجلی می‌کند. در این شرایط کاربرد فن آوری اطلاعات در آموزش تنها در سطح حداقل، مثلا به صورت یک موضوع درسی، امکان پذیر خواهد شد. افزون بر آن، به واسطه ی این تمرکز، توان برنا مه ریزی در سی و رهبری فرایند یاد گیری، که از مهارت های اصلی در کاربرد فن آوری اطلاعات در آموزش به شمار می رود در معلمان رشد نیافته است.
نیروی انسانی در آموزش و پرورش از نظر کاربرد فن آوری اطلاعات در آموزش با دو نارسایی عمده رو به رو است:
۱-پرورش نیافتن تفکر منطقی، خلاقیت ذهنی، روحیه ی جستجوگری و مهارت مدیریت فرایند یاد گیری ناشی از نارسایی های برنامه های تربیت معلم و مساعد نبودن شرایط محیط کار برای بروز و شکوفایی هر نوع خلاقیت در معلمان.
۲-ضعف قابل توجه انگیزه ناشی از علاقمند نبودن به حرفه معلمی یا توان لازم را برای ایفای این نقش نداشتن، جو مدیریت آمرانه و غیر مشارکتی حاکم بر روابط اداری، کمی حقوق و دستمزد، احساس وجود تبعیض بین کارکنان دولت با معلمان و بالاخره منزلت نداشتن حرفه معلمی.
می توان گفت که نیاز سنجی عملا یک ابزار گرد آوری اطلاعات است که اگر به درستی اعمال شود سازمان ها را از یک موضوع انفعالی و ابهام آمیز در فعالیت های آموزشی خارج ساخته، در یک موضع شفاف و فراکنشی قرار می‌دهد و اطلاعاتی پیرامون نظریه های صریح و ضمنی سازمانی را که با اجرای آموزش براورده می شود، جمع آوری می‌کند (باربازت، ۲۰۰۶).
مسئله مدرک گرایی و کنکور سبب شده است در آموزش و پرورش ایران چهار اصل یاد گیری: – یاد گیری چگونه آموختن -یاد گیری با دیگران زیستن – یادگیری برای به کار بردن و – یاد گیری برای بهتر زیستن تبدیل به یک اصل مادر شود: یادگیری برای کسب نمره ی مناسب جهت به دست آوردن مدرک تحصیلی بالاتر. تحمیل شدن این فرهنگ به مدارس سبب شده است که فقط جنبه هایی از یاد گیری که فرد را به این هدف می رساند مورد توجه قرار گیرد و برای چنین نوع یادگیری، چندان نیازی به کاربرد فن آوری اطلاعات نخواهد بود (فن آوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۴).
در دانشگاه های کشور در زمینه ی تخصص های مرتبط با کاربرد فن آوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش به ویژه تهیه ی محتوای آموزشی مناسب و نرم افزار های لازم فعالیت آموزشی قابل توجهی صورت نمی گیرد. همچنین توان پژوهش هایی کشور در این زمینه بسیار اندک و سازمان نایافته است. وجود این نارسایی ها سبب می شود توان طراحی برنا مه های مناسب برای کاربرد فن آوری اطلاعات در آموزش، تربیت نیروی فنی برای اجرای برنامه ها و نظارت و ارزشیابی از برنامه ها با کندی در فضای غیر رقابتی و با کیفیت ضعیفی صورت پذیرد.
محدودیت ناشی از متفاوت بودن زبان نرم افزار های کامپیوتری آموزشی موجود در دنیا با زبان فارسی و نیز محدودیتی که به همین سبب دانش آموزان در تعامل با دنیای خارج از طریق اینترنت با آن رو به رو می‌شوند، کوشش مضاعفی را از جانب طراحان ایرانی نرم افزار های کامپیوتری آموزشی طلب خواهد کرد.
مسئله ی تامین منابع مالی در آموزش و پرورش و کسری بودجه مزمن این بخش در یک دهه ی گذشته از جمله موانع پیش روی کاربرد فن آوری اطلاعات در آموزش است. زیرا این برنامه در آغاز نیازمند سرمایه گذاری قابل توجه برای تجهیز مدارس، استقرار شبکه ها، تدوین و تولید محتوای آموزشی و نرم افزار های لازم می‌باشد.
کاربرد فن آوری اطلاعات می‌تواند تاثیرات مثبت زیر را در رابطه با آموزش موضوعات درسی داشته باشد:
۱-کاهش محدودیت های یاد گیری و تقویت برابری فرصت ها
۲-امکان تسهیل دست یابی همگان به فرصت های یاد گیری با کیفیت خوب و به بهای مناسب.
۳-امکان از میان برداشته شدن محدودیت های ناشی از زمان یاد گیری (در طول شبانه روز و در همه ی اوقات سال)، طول یادگیری (طول دوره ی تحصیلی)، مکان یاد گیری (یادگیری مؤثر و سازمان یافته در هر جا می‌تواند صورت پذیرد) و فاصله میان فراگیر و منابع یادگیری از جمله معلم.
