جعل مهردر قانون مجازات عمومی ۱۳۰۴:ماده ۹۷ – جعل و تزویر عبارت است از ساختن نوشته یا سند یا چیز دیگری بر خلاف حقیقت یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی یا به قصد تقلب خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق متقلبانه نوشته به نوشتهدیگری یا به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر آن .

ماده ۹۸ – هر کس یکی از اشیا ذیل را جعل کند اعم از این که بالمباشره باشد یا به واسطه یا علم به جعل یا با تزویر استعمال کند یا داخل مملکت نماید به حبس با اعمال شاقه از سه سال تا پانزده سال محکوم خواهد شدو اشیاء مزبوره از این قرار است :
۱ – فرمان یا دستخط مملکت .
۲ – احکام رئیس دولت یا وزرا.
۳ – اوامر رییس مجلس شورای ملی یا رییس مجلس سنا.
۴ – مهر دولت یا مهر رییس مملکت یا مهر مجالس مقننه .
۵ – مهر یا امضاء یا علامت یکی از روسا یا مستخدمین دولتی یا نمایندگان مجالس مقننه از حیث مقام رسمی

آن ها.
۶ – مهر یا تمبر یا علامت یکی از ادارات دولتی .
۷ – اسناد یا حوالجات صادره از خزانه دولتی .
۸ – منگنه یا علامتی که برای تعیین عیار طلا یا نقره به کار می رود.
۹ – بلیط یا اسکناس بانک که مطابق قانون رایج است .
ماده ۹۹ – هر کس مهر یا منگنه یا علامت یکی از ادارات عمومی یا شرکتهایی که مطابق قانون تشکیل شده است یا یکی از تجارتخانه ها را جعل کند یا با علم به جعل استعمال نماید به حبس تادیبی از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.
ماده ۱۰۰ – هر کس مهر یا تمبر یا علامت ادارات یا شرکت‌ها یا تجارتخانه های مذکور در ماده قبل را بر خلاف ترتیب به دست آورده و به طریقی که به حقوق و منافع آن ها ضرر وارد آورد استعمال کرده یا سبب استعمال آن گردد جزای او از دو ماه تا دو سال حبس تادیبی خواهد بود.
ماده ۱۰۱ – اشخاصی که مرتکب جرائم مذکوره در مواد سابقه شده اند هر گاه قبل از تعقیب به دولت اطلاع دهند و سایر مرتکبین را در صورت بودن معرفی کنند یا بعد از تعقیب وسایل دستگیری آن ها را فراهم نمایند از مجازات معاف خواهند گردید.
ماده ۱۰۲ – هر یک از اجزا و صاحب منصبان دولتی که در حین اجرای وظیفه خود در احکام و تقریرات و نوشتجات و اسناد و سجلات و دفاتر و غیره آن ها از نوشته ها و اوراق رسمی تزویر کند اعم از این که امضا یا مهر یا خطوط را تحریف کرده یا کلمه ای الحاق کند یا اسامی اشخاص را تغییر دهد محکوم به حبس با اعمال شاقه از پنج الی ده سال خواهد بود.

۱-۲-۲-۲- تاریخچه جعل مهر بعد از انقلاب :

بعد از انقلاب تدوین کنندگان قانون تعزیرات شرعی سال ۶۲ ، ضمن باز نویسی مواد سابق مبحث دوم از فصل سوم قانون مجازات عمومی ، از ماده ۱۶( پس از اتمام جرایم علیه امنیت ) به جرایم بر ضد آسایش عمومی با تغییرات متناسب با نظام کیفری اسلام پرداختند . عنصر قانونی جرم جعل و تزویر را در مواد ۲۰-۳۲ این قانون پیش‌بینی کرده بودند و تقسیم بندی سابق مجازات‌ها از حیث شدت و ضعف آن ها در قانون مجازات‌های جنایی و جنحه ایی، جای خود را به مجازات‌های حدود ، قصاص ، دیات ، تعزیرات و بازدارنده داد .و سپس در

سال ۷۵ با الحاق موادی به مقررات سابق الذکر در مواد ۵۲۳-۵۴۲ قانون مجازات اسلامی احکام اصلی جعل و تزویر را پیش‌بینی نمودند که در مواد ۵۲۴، ۵۲۵ ،۵۲۸ ،۵۲۹، و۵۳۰ به جرم جعل مهر پرداخته است .

قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح:

در گذشته به موجب ماده ۲۹۲ و ۲۹۴ قانون دادرسی و کیفر ارتش مصوب ۱۳۱۸ صور خاص جرم جعل و تزویر در اسناد و اشیا ء و علایم نظامی پیش‌بینی شده بود .بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مواد ۸۵-۷۵ قانون جرایم نیروهای مسلح مصوب ۱/۵/۱۳۸۱ صور خاص جعل و تزویر در اسناد و اشیاء و علایم نظامی را پیش‌بینی نمود .

ماده ۷۶ مقرر می‌دارد :« هر نظامی مهر یا منگه یا علامت یکی از نیروهای مسلح و یا ادارات و شرکت هاو سازمان‌هایی را که مطابق قانون تشکیل شده است جعل کند یا با علم به جعل استعمال نماید علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا پنج سال محکوم می شود».

ماده ۷۹ مقرر می‌دارد : « هر نظامی که حین انجام وظیفه در احکام و تقریرات و نوشته ها و اسناد و سجلها و آمار و محاسبات و دفاتر و غیر آن ها از نوشته ها و اوراق جعل یا تزویر کنداعم از اینکه امضا یا مهری را ساخته و یا امضایا مهر یا خطوطی را تحریف کرده یا کلمه ای الحاق کندیا اسامی اشخاص را تغییر دهد علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از دو تا شش سال محکوم می‌گردد».

۱-۳- مبانی جرم انگاری جعل مهر

جرایم در یک تقسیم بندی کلی به جرایم علیه اشخاص ، اموال و مالکیت و جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی تقسیم می‌شوند. جعل مهر از جمله جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی است که اعتمادعمومی ملت و کشور را هدف قرار داده و ضرر و صدمه این جرایم متوجه تمامی افراد جامعه می‌باشد جعل مهر علی رغم اینکه در بسیاری از موارد موجب بردن مال می شود ، در زمره جرایم علیه آسایش ونه جرایم علیه اموال طبقه بندی شده که نشانگر توجه به ابعاد غیر مالی آن ،یعنی سلب اعتماد عمومی وضرر های مالی و غیر مالی است که ممکن است از ارتکاب جعل مهر به اشخاص حقیقی و حقوقی وارد شود.

۱-۳-۱-اعتماد عمومی

اعتماد عمومی همواره به عنوان یکی از مهم ترین نیازهای زندگی افراد همواره حائز اهمیت بوده و انسان‌ها در پی تامین آن بوده و هستند. چنان که در سخنان نغز امیر مؤمنان می خوانیم «النعمتان مجهولتان الصحه و الامان » اما تامین آن در هر جامعه اعم از ابتدایی و پیشرفته و در حال رشد همواره به عنوان یکی از مسایل و مشکلات مطرح است به طوری که تامین آن امروزه یکی از اصلی ترین وظایف دولت‌ها به شمار می رود . بدون تردید تلاش برای استقرار اعتماد عمومی در هر جامعه یا کشوری مانند سایر نهادهای اجتماعی برای رسیدن به هدف های خاصی صورت می‌گیرد از جمله اینکه در سایه استقرار امنیت و اعتماد عمومی در کشور مردم می‌توانند به کار و فعالیت‌های گوناگون اقتصادی ، صنعتی و …اشتغال ورزند .بدین لحاظ آماده کردن محیط و بستر مناسب برای یک زندگی سالم و تامین اعتماد عمومی به منظور انجام فعالیت های گوناگون فردی و اجتماعی در کشور ایجاب می کند که این گونه فعالیت ها در جامعه مصون از هر گونه تعدی و تعرض و تقلب باشد^۱ .

نتیجه گیری

با نگاهی اجمالی به مطالعات داخلی و خارجی مشاهده می شود که این مطالعات در حیطه های مختلف ، پراکنده و وسیعی صورت گرفته است. در این مطالعات کلیه عوامل مؤثر بر سلامت و یا بیماری‌های خاص و یا در بین ‌گروه‌های خاص به بررسی نهاده شده است. این مطالعات عمدتاًً توسط پزشکان و روانشناسان انجام شده است که بعد جسمانی و روانی افراد مور بررسی قرار گرفته است. مطالعه حاضر با دیدی جامعه شناسانه و از ابعاد اجتماعی سلامت و دسترسی به مراقبتها و خدمات بهداشتی را مورد توجه قرار داده است. در این مطالعه در کنار بعد پایگاه اقتصادی اجتماعی، عوامل استرس زای اجتماعی زندگی و تأثیر آن بر سلامت و دسترسی به خدمات بهداشتی به بررسی نهاده شده است.

۴-۲ – نظریه های مربوط به موضوع

۱-۴-۲- دیدگاه روانشناسان ‌در مورد سلامت

۱-۱-۴-۲- نظریه راجرز ‌در مورد سلامت

راجرز معتقد بود که نخستین شرط لازم برای تحقق سلامت روانی، دریافت توجه مثبت غیرمشروط در دوره کودکی است. “هنگامی که مادر محبت و پذیرش کامل خود را بدون توجه به رفتار کودک، به وی ابراز می‌کند. در این صورت کودک ارزش را در خود پرورش نمی‌دهد و ‌بنابرین‏ مجبور نخواهد بود که تظاهرات هیچ یک از جنبه‌های خود را سرکوب کند” (شاملو ۱۳۸۲ : ۱۴۰). به عقیده راجرز، تنها از این راه است که می‌توان به وضعیت خودشکوفایی دست یافت. از خصوصیات بارز نیاز به توجه مثبت، دو جانبه بودن آن است. هنگامی که مردم خود را برآورنده نیاز شخص دیگری به توجه مثبت می‌بینند، ارضای نیاز خود را نیز تجربه می‌کنند. راجرز معتقد بود که، خودپنداره فرد در پرتو تأیید یا عدم تأییدی که وی از دیگران دریافت می‌کند، به وجود می‌آید. به عنوان بخشی از این خودپنداره، شخص به تدریج نگرش‌های دیگران را درونی می‌کند و در نتیجه توجه مثبت از درون خود فرد سرچشمه می‌گیرد.”راجرز این وضعیت را احترام به “خود مثبت” نامید” (همان).

از نظر راجرز رسیدن به خودشکوفایی به معنای رسیدن به بالاترین سطح سلامت روان است. این فرایندی است که راجرز آن را “کارکرد کامل” می‌نامد. تبدیل شدن به شخصی با کارکرد کامل، هدفی است که همه هستی و وجود شخص به سوی آن هدایت می‌شود. به نظر راجرز، اشخاصی که دارای کارکرد کامل هستند با خصوصیات زیر مشخص می‌شوند: گشودگی و پذیرا بودن نسبت به همه تجارب، گرایش به زندگی کامل در هر لحظه از هستی، اعتماد کردن به احساسات خود درباره یک موقعیت و موضوع و عمل کردن بر اساس آن‌ ها به جای هدایت شدن تنها به وسیله قضاوت‌های دیگران یا هنجارهای اجتماعی یا حتی قضاوت‌های عقلانی خود فرد، احساس آزادی در تفکر و عمل، برخورداری از خلاقیت سطح بالا(شولتز ۱۳۸۴ :۴۰۰).

راجرز معتقد بود که، انسان‌ها یک انگیزش مهم و برجسته دارند که هنگام تولد مجهز به آن به دنیا می‌آیند. این نیروی انگیزشی اساسی که هدف غایی زندگی همه انسان‌ها محسوب می‌شود، تمایل به شکوفا شدن است.یعنی میل به رشد و توسعه دادن همه توانایی‌ها و توان‌های بالقوه، از توانایی‌های زیست‌شناختی گرفته تا پیچیده‌ترین جنبه‌های روان‌شناختی هستی. به عقیده راجرز، تمایل به خودشکوفایی عمدتاً معطوف به نیازهای فیزیولوژیکی است که رشد و نمو انسان را تسهیل می‌کند و مسئول پختگی، یعنی رشد اندام‌ها و فرایندهای بدنی ژنتیکی است. “تمایل به خودشکوفایی که در تمام موجودات زنده وجود دارد، مستلزم کوشش و ناراحتی است. مثلا وقتی که کودک نخستین گام‌های خود را برمی‌دارد، می‌افتد و صدمه می‌بیند. اگر او در مرحله خزیدن باقی بماند ناراحتی کمتر است، اما کودک پافشاری می‌کند. او می‌افتد و گریه می‌کند، اما هنوز ادامه می‌دهد.کودک به گفته راجرز، علی‌رغم این ناراحتی‌ها ثابت‌قدم باقی می‌ماند. زیرا تمایل به شکوفایی و رشد و نمو، قوی‌تر از هر نوع ترغیبی برای عقب‌گرد است که ناشی از رنج حاصل از رشد است”( شاملو ۱۳۸۲: ۱۴۲)..

مفهوم شکوفایی، مستلزم گرایش ارگانیسم به رشد، از ساختارهای ساده به پیچیده، از وابستگی به استقلال و از تغییرناپذیری و عدم انعطاف به فرایند تغییر و آزادی در بیان احساسات است. راجرز معتقد بود که، مردم در سرتاسر زندگی چیزی را که او فرایند ارزش‌گذاری وجودی می‌نامد، به نمایش می‌گذارند. منظور او از این اصطلاح این است که همه تجربه های زندگی برحسب این‌که تا چه اندازه در خدمت تمایل به شکوفایی هستند، ارزشیابی می‌شوند. تجربه هایی را که انسان آن‌ ها را ترقی دهنده یا تسهیل کننده شکوفایی می‌داند، خوب و مطلق تلقی می‌شوند و ‌بنابرین‏ ارزش‌های مثبت به آن‌ ها اختصاص می‌یابند. در نتیجه فرد گرایش به تکرار آن تجربه ها پیدا می‌کند. برعکس، تجربه هایی که به عنوان بازدارنده شکوفایی شناخته شوند، نامطلوب تلقی می‌شوند و فرد از آن‌ ها اجتناب می‌کند.

راجرز معتقد است که انسان ها وقتی مؤثر عمل نمی کنند که به تجارب شان گوش ندهند و در نتیجه نتوانند به تفاوت های موقعیتی که در آن به سر می‌برند، توجه کنند. تمامی آسیب های روانی از جمله اضطراب ریشه در این ناهمخوانی دارند یعنی ناهمخوانی بین آنچه فکر می‌کنند باید باشند و آنچه که تجربه می‌کنند. یعنی خود واقعی و خود آرمانی، ‌بنابرین‏ آسیب روانی محصول نپذیرفتن و گوش ندادن به یکی از منابع مهم اطلاعاتی موجود ‌در مورد موقعیت خودمان در دنیا است که تجربه شخصی نام دارد.

۲-۱-۴-۲- سلامت از دید آدلر

به عقیده آدلرسلامت روان یعنی داشتن اهداف مشخصی در زندگی، داشتن فلسفه‌ای استوار و مستحکم برای زیستن، داشتن روابط خانوادگی و اجتماعی مطلوب و پایدار، مفید بودن برای همنوعان، داشتن جرئت و شهامت و قاطعیت در عمل کردن برای نیل به اهداف خود، کنترل داشتن بر روی عواطف و احساسات، داشتن هدف نهایی کمال و تحقق نفس، پذیرفتن اشکالات و کوشیدن در حد توان برای حل آن ها(کریمی ۱۳۸۵: ۷۸). یکی از مفاهیم اولیه که آدلر ارائه نمود احساس حقارت بود.او ابتدا مفهومی کاملا انتزاعی از احساس حقارت داشت که ریشه آن عمدتاً در نقایص جسمانی بود ولی بعد ها این مفهوم را گسترده تر کرد.چرا که این احساس می‌تواند مرتبط با برخی از موقعیت های خانوادگی باشد. وی علل احساس حقارت را به سه دسته تقسیم کرد( کریمی ۱۳۸۵: ۸۷-۸۹):

الف – محیط

از دید وی عامل اصلی احساس حقارت محیط خانواده است. مقایسه های نادرست،فرزندان بزرگ را بچه پنداشتن،تحقیر کردن، دامن زدن به رقابت ها، زیاده از حد از فرزند خواستن و از سویی دیگر نازپروردگی همگی از عواملی هستند که موجب ایجاد احساس خود کهتری می‌شوند. اگر به فردی در آغاز زندگی این فرصت داده شود که در موقعیت های بسیار آسانی مرتباً غوطه ور گردد این حالت نیز بر خلاف انتظار، وی را به سوی کهتری هدایت می‌کند، زیرا آنچه که احساس اعتمادی که بدین ترتیب به دست آورده است در برابر موقعیت های جدید متزلزل شود

سوالات یا فرضیات تحقیق

۱) فقدان ساختار مناسب در عدم رشد بانکداری اسلامی ایران مؤثر است.

۲) فقدان مهندسی و ابزارهای مالی مناسب در عدم رشد بانکداری اسلامی ایران مؤثر است.

۳) ضعف نظارت در عدم رشد بانکداری اسلامی ایران مؤثر است.

۴) ضعف قوانین و مقررات در عدم رشد بانکداری اسلامی ایران مؤثر است.

۵) عدم استقلال بانک مرکزی در عدم رشد بانکداری اسلامی ایران مؤثر است.

۶) مشکلات عملیاتی در عدم رشد بانکداری اسلامی ایران مؤثر است.

۱-۵ روش تحقیق:

تحقیق حاضر یک تحقیق پیمایشی است. این نوع از تحقیقات عبارت است از مشاهده پدیده ها به منظور معنا دادن به جلوه های مختلف اطلاعات جمع‌ آوری شده و از دو مرحله تشکیل شده است ۱)مشاهده دقیق و نزدیک پارامترهای مورد پژوهش در جامعه ۲) جمع‌ آوری اطلاعات و معنا دادن به آنچه که مورد پژوهش قرار می‌گیرد. و به طرحهای اساسی تحقیق زمینه یابی، از روش دلفی استفاده می شود در واقع زمانی که بخواهیم درباره اتفاق نظر یک جمع صاحب نظر درباره یک موضوع خاص به بررسی بپردازیم از روش دلفی استفاده می‌کنیم(صفرزاده ۱۳۸۵)

۱-۶ قلمرو تحقیق(موضوعی،مکانی،زمانی):

قلمرو موضوعی: موضوع این تحقیق بررسی موانع رشد بانکداری اسلامی در ایران می‌باشد که کلیه تعاریف نظام بانکی و بانکداری بدون ربا را و روش‌ها و سیاست های اجرایی بانکداری بدون ربا را شامل می شود:

قلمرو زمانی: این تحقیق از آبان سال ۱۳۹۰ تا پایان تیر ماه سال ۱۳۹۱ به طول انجامید.

قلمرو مکانی : با توجه ‌به این که نمونه انتخابی از کارشناسان و صاحب نظران سیستم بانکداری در شهر تهران را شامل می شود، در نتیجه از نظر مکانی به تهران محدود می شود.

۱-۷ جامعه آماری:

جامعه مجموعه ای از همه عناصری است که مورد مطالعه قرار می‌دهیم و سعی داریم ‌در مورد آن نتیجه گیری نماییم که در این تحقیق جامعه آماری از مدیران، خبرگان نظام بانکی و کارشناسان بانکداری اسلامی می‌باشد.

۱-۸ نمونه، روش نمونه گیری و حجم نمونه

هدف اصلی تحقیق کشف اصولی است که در همه موارد صادق باشد پس سعی می‌گردد که نمونه ای از جامعه انتخاب شود که تمام خصوصیات جامعه راداشته باشد تا بتواند نتایج حاصل از نمونه را به کل جامعه بسط دهد. با توجه به گستردگی جامعه آماری وعدم دسترسی به همه افراد از نمونه گیری تصادفی استفاده شده است به طوری که که از مدیران، خبرگان و کارشناسان بانکی به طور تصادفی اطلاعات جمع‌ آوری می‌گردد.

۱-۹ابزار گردآوری داده ها (اطلاعات):

در این تحقیق از پرسشنامه که یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی مستقیم برای کسب داده های تحقیق است استفاده شده است ‌به این نحو که ابتدا پرسشنامه ای با سؤال‌‌های باز_پاسخ در خصوص موانع و مشکلات در تحقق آرمان‌های بانکداری اسلامی به کارشناسان و صاحب نظران بانکی فرستاده می شود تا پاسخ دهندگان بتوانند پاسخ را به اختیار خود بیان کندسپس پرسشنامه ای با سوال های بسته_پاسخ با توجه به پاسخ های پرسشنامه ابتدایی تنظیم شده است در بین صاحب نظران و کارشناسان توزیع می شود.(صفرزاده ۱۳۸۵)

در ضمن در این تحقیق از روش کتابخانه ای در خصوص گردآوری اطلاعات لازم در خصوص مبانی تئوریک و مبانی تجربی از طریق کتاب ها، پایان نامه ها، اینترنت، مقالات فارسی و لاتین به دست آمده از ‌ژورنال‌های مختلف و نیز اطلاعات منتشر شده توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران استفاده شده است.

۱-۱۰ روش تجزیه و تحلیل داده:

شیوه تجزیه و تحلیل دادها در این تحقیق به صورت کمی یا آماری است با توجه ‌به این که داده های این تحقیق ناپارامتریک هستند و آزمون‌های این داده ها گاهی به عنوان آزمون‌های مستقل از توزیع شناخته می‌شوند، تجزیه و تحلیل با بهره گرفتن از آمار استنباطی صورت می‌گیرد و از آزمون فریدمن جهت رتبه بندی فرضیه‌ها و از آزمون t جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است.

۱-۱۱ محدودیتهای تحقیق

تشخیص محدودیتهای تحقیق بسیار مهم است و توجه ‌به این محدودیت‌ها، محقق را در دفاع از یافته هایش مجهز تر می‌سازد. (صفرزاده ۱۳۸۵).

با توجه ‌به این که این موضوع در بازارهای مالی ایران اهمیت خاصی دارد و با توجه ‌به این که از زوایای زیادی می توان موانع موجود را بررسی کرد در سال‌های اخیر مطالب زیادی در پیرامون این مسئله در سطح داخلی و خارجی منتشر شده است که حتی گاهی این مطالب به صورت ضد و نقیض می‌باشند که پیدا کردن مطالب مفید و صحیح کار بسیار سختی بوده است.

و در نهایت از محدودیتهای این تحقیق می توان به کمبود زمان و منابع مالی و همگاری نکردن بعضی از مدیران و سپرستان سطح بالا برای تحقیق با کیفیت تر اشاره کرد.

۱-۱۲ تعاریف متغیرها

متغیرهای یک تحقیق باید قابلیت سنجش و اندازه گیری را پیدا کند یعنی باید به شاخص‌های عینی تری تبدیل شوند که بتوان آن ها را مشخص و اندازه گیری نمود پس باید به شیوه ای تعریف شوند که مشاهده پذیر و قابل سنجش باشند و همچنین معیارهای اندازه گیری در جمع‌ آوری اطلاعات به گونه ای به کار گرفته شوند که امکان ارزیابی فرضیه‌ها وجود داشته باشد .چنانچه این شرایط ‌در مورد تعریف مشخصات متغیرهای مورد مطالعه رعایت شود می توان گفت که متغیر ، تعریف عملیاتی شده است(صفرزاده ۱۳۸۵) لذا تعاریف عملیاتی در خصوص هر یک از متغیرها به صورت زیر ارائه می‌گردد:

بهره: بهره نگه داری دارایی به شکل پول می دانند زیرا شخص با داشتن پول از درآمد صرفظر می‌کند که می‌توانست آن را برای تحصیل دارایی‌های دیگر به کار برد تا زمانی که بازدهی معادل بهره داشته باشد.( تواناییان فرد ۱۳۵۹)

ربا:عبارت است از بازده، پاداش یا مبلغ جبرانی که بابت زمان بندی بدهی در قرارداد وام مطالبه می شود.(ارسلان طریقی، ۲۰۰۴)

بانکداری متعارف: بانک هایی که فعالیت آن ها مبتنی بر بهره می‌باشد.(رجایی، ۱۳۸۵)

بانکداری اسلامی: همان اهداف بانکداری متداول را دنبال می‌کند با این تفاوت که ادعا می شود که عملیات بانکی این بانک‌ها بر اساس فقه معاملات اسلامی صورت می‌گیرد(نجم آبادی ۱۳۷۹ )

ساختار: چارچوب در جهت اجرای یک برنامه هدف بندی و مدون و آماده سازی بسترهای لازم برای دستیابی به هدف( میرشاهی ۲۰۰۷)

مهندسی مالی: مجموعه طراحی ابزارهای نوین مالی، توسعه و اجرای صحیح فرایندهای مالی و فرموله کردن راه حلهای مناسب در فرایند مالی مهندسی مالی نامیده می شود.(بهزاد نفیسی، چهارمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، ۱۳۸۲)

فصل دوم

مطالعات نظری

مقدمه

در هر زمینه ای که افراد بشر نیاز به اتخاذ تدبیر و تصمیمی داشته باشد شریعت اسلام دستورها و مقرراتی وضع نموده است که از طریق فقه ، مسائل مربوط به آن بررسی و تحلیل می شود و فقها احکام آن را از منابع استنباط می‌کنند .

سالوی ضمن اختراع اصطلاح (سواد هیجانی)^[۳۲] به پنج حیطه اشاره کرد که عبارتند از: خودآگاهی(شناخت حالات هیجانی خویش(، اداره کردن هیجان‌ها (مدیریت هیجان‌ها به روش مناسب)، خود انگیزی، کنترل تکانش‌ها (تأخیر در ارضای خواسته‌ها و توان قرار گرفتن در یک وضعیت روانی مطلوب)، تشخیص دادن وضع هیجانی دیگران، همدلی، برقراری­ رابطه با دیگران . با وجود اظهارنظرهای مختلف درباره هوش هیجانی، می‌توان گفت سالوی و مایر نخستین تعریف رسمی از هوش هیجانی را در سال ۱۹۹۰ بدین صورت منتشر کردند : توانایی شناسایی هیجان‌های خود و دیگران و تمایز بین آن ها و استفاده از این اطلاعات برای هدایت تفکر و رفتار فرد (جلالی ، ۱۳۸۵ ، ص ۵) .

در سال ۱۹۸۰، رون بارـ آن^[۳۳] اولین بار مخفف بهره هیجانی^[۳۴] را برای این دسته از توانایی‌ها به کار برد و اولین آزمون را در این مورد ساخت ( اکبر زاده ،۱۳۸۳ ، ص ۶ ). بار ـ آن، هوش هیجانی را عامل مهمی در شکوفایی توانایی‌های افراد برای کسب موفقیت در زندگی تلقی می‌کند رون بار- آن، با طرح الگوی چندعاملی برای هوش هیحانی، آن را مجموعه‌ای از استعداد‌ها و توانایی‌هایی می‌داند که افراد را در جهت سازگاری مؤثر با محیط و کسب موفقیت در زندگی آماده می‌کند؛ این توانایی‌ها در طول زمان تغییر و رشد می‌یابد با روش‌های آموزشی قابل اصلاح و بهبود است ( خامنه مهانیان ، ۱۳۸۵ ، ص ۳۱۰ ) .

کوپر، ساواف^[۳۵] (۱۹۹۷) هوش هیجانی را بر مبنای دانش اولیه تناسب هیجانی، عمق هیجانی و کیمیا گری هیجانی تعریف کرده‌اند. در این تعریف دانش اولیه هیجانی آگاهی و دانش فرد از ماهیت و کنشوری احساسات خود است. تناسب هیجانی، در بر گیرنده انعطاف پذیری و میزان شدت احساسات و هیجانات می‌باشد. عمق هیجانی استعداد رشد و تقویت یا عمق بخشیدن به هیجانات تعریف می شود و کیمیاگری هیجانی، توانایی بهره گرفتن از احساسات و هیجانات در راستای خلاقیت تعریف می شود ( میرزاده کوهشاهی ، ۱۳۸۷ ) .

از نظر گلمن، هوش هیجانی دست کم چهار حوزه دارد:

۱- آگاهی هیجانی (برای مثال، توانایی جدا کردن احساسات از اعمال )

۲- مدیریت هیجانات (برای نمونه، توانایی کنترل عصبانیت)

۳- تشخیص هیجانات دیگران (برای مثال، دیدن دنیا از دریچه چشم دیگران)

۴- اداره کردن روابط (توانای حل مشکلات و روابط ) (سانتراک ، ۱۳۸۵ ، صص ۳۱ ، ۳۲ ) .

به نظر گاردنر ، هوش هیجانی نیز دارای دو مؤلفه است:

الف) هوش درون‌فردی: نشان دهنده آگاهی فرد از احساسات و هیجانات خویش، ابراز باورها و احساسات شخصی واحترام به خویش و تشخیص استعداد‌های ذاتی، استقلال عمل در انجام کارهای مورد نظر، و در مجموع میزان کنترل شخص بر هیجان‌ها و احساسات خود است؛

ب) هوش میان‌فردی: به توانایی درک و فهم دیگران اشاره دارد به دنبال آن است که بداند چه چیزهایی انسان‌ها را بر می‌انگیزاند و چگونه می‌توان با آن ها همکاری داشت. به نظر گاردنر، احتمالاً فروشندگان، سیاست‌مداران، معلمان، متخصصان بالینی و رهبران مذهبی موفق، هوش میان‌فردی بالایی دارند ( جلالی ، ۱۳۸۵ ، ص ۹۵) .

از نظر وی سینگر^[۳۶] هوش هیجانی استفاده هوشمندانه از عواطف است. ‌به این صورت که شما آگاهانه از عواطف خود استفاده می کنید و رفتار و تفکرات خود را در جهت اهداف خود هدایت می کنید تا به نتایج جالب توجهی دست یابید ( ملکی آوارسین ، سید کلان ، ۱۳۸۷ ، ص ۱۱۷) .

به طور کلی سه رویکرد در هوش هیجانی وجود دارد :

نخست ؛ گلمن ( ۱۹۹۸ ) فرض می‌کند که هوش هیجانی شامل خصیصه هایی مثل انگیزش ، خوش بینی ، سازگاری و گرم بودن است که می‌تواند موفقیت در روابط انسانی ، کار و زندگی را پیش‌بینی کند .

دوم ؛ مایر و سالوی (۱۹۹۷ ) یک الگوی مبتنی بر توانایی در هوش هیجانی ارائه ‌کرده‌است . آن ها هوش هیجانی را به عنوان مجموعه توانایی هایی که درک ، ابراز ، جذب و هدایت هیجان‌ها به منظور بهبود رشد هیجانی و هوشی در نظر می گیرند .

سوم ؛ بار – ان (۱۹۹۷) یک الگوی شخصیتی یا آمیخته از هوش هیجانی ارائه ‌کرده‌است که در آن برکنار آمدن با اضطراب تأکید زیادی شده است . او هوش هیجانی را این گونه تعریف ‌کرده‌است : مجموعه ای از توانایی ها و مهارت ها ی هیجانی ، فردی و اجتماعی که افراد را ‌قادر می سازد تا به طور اثر بخشی با فشارها و تقاضاهای محیطی کنار بیایند ( مقدم و همکاران ، ۱۳۸۷ ، صص ۱۰۱ ، ۱۰۲ ) .

نظریه هوش هیجانی بار – اون : مدل دیگر در حیطه رویکرد مختلط به هوش هیجانی، «مدل بار- آن» است. “بار- آن” در سال ۱۹۹۷ مدلی چندعاملی برای هوش هیجانی تدوین ‌کرده‌است. ازنظر وی هوش هیجانی شامل «مجموعه‌ای از توانایی‌ها، کفایت‌ها و مهارت‌های غیرشناختی است که توانایی فرد را برای کسب موفقیت در مقابله با احتیاجات و فشارهای محیطی تحت تاثیر قرار می‌دهد» ( فتی ، ۱۳۸۷ ، ص ۱۰۴ ) .

صفات هیجانی در این نوع هوش رکن اساسی است که آن را از هوش شناختی متمایز می‌کند. هوش هیجانی فرد یک عامل مهم در تعیین توانایی موفقیت در زندگی است و به طور مستقیم سلامت روانی وی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هوش هیجانی همچنین با سایر تعیین‌کننده های مهم در توانایی فرد برای موفقیت در مقابله با اقتضائات محیطی مانند شرایط و پیش آمادگی‌های زیستی- طبیعی، استعداد عقلی- شناختی و واقعیت‌ها و محدودیت‌های درحال تغییر محیط نیز ترکیب می‌گردد . “بار- آن” (۲۰۰۰) نشان داد که افراد دارای سن و جنس متفاوت نیم‌ رخ ‌های بهره هیجانی متفاوتی دارند. هوش هیجانی حداقل تا سن میانسالی افزایش نشان می‌دهد. افراد در دهه ۴۰ و۵۰ بهره هیجانی بالاتری نسبت به جوان‌ترها و مسن‌ترها دارند ( صبوری ، ۱۳۹۱ ،).
حاجی‌زاده (۱۳۸۳)، به نقل از جک بلاک، زنان و مردان با هوش هیجانی بالا را چنین توصیف می‌کند:
مردان با هوش هیجانی بالا، در روابط اجتماعی؛ متعادل، شاد و سرزنده‌اند و در مقابل افکار نگران‌کننده یا ترس‌آور مقاوم‌اند. آنان ظرفیت بالایی برای تعهد و سرسپردگی برای مردم یا اهداف خود داشته، مسئولیت پذیر، دلسوز و با ملاحظه‌اند. چنین افرادی با خود، دیگران و اجتماع احساس راحتی دارند و از زندگی عاطفی غنی برخوردارند. زنان باهوش هیجانی بالا، علاقه‌مندند که احساساتشان را مستقیما بیان کنند، راجع به خود مثبت فکر می‌کنند و مانند مردان هم گروه خود، اجتماعی و گروه‌گرا هستند. اینان شاد و آسوده خیال‌اند و به ندرت احساس نگرانی و گناه می‌کنند، زندگی برای آنان سرشار از معنا است و برای این‌که بتوانند شوخ طبع، خودانگیخته و ‌در مقابل‌ تجارب عاطفی پذیرا باشند، به قدر کافی با خود راحتند. هوش هیجانی آگاهی از احساس و استفاده از آن برای اتخاذ تصمیم‌های مناسب در زندگی و توانایی تحمل کردن ضربه‌های روحی و مهار آشفتگی‌های روحی است، توانایی پس راندن افسردگی و یاس در هنگام تفکر و امید داشتن است ( اسناوندی ، ۱۳۹۰) .

بار- آن” هوش هیجانی را مشتمل بر۵ مؤلفه‌ می‌داند که با بهره گرفتن از پرسشنامه بهره هیجانی “بار- آن” سنجیده می‌شود و این ۵ مؤلفه‌ دارای ۱۵ خرده مقیاس است ( قنبری پناه ، ۱۳۸۶ ، ص۱۶۳ ) .

الف – مؤلفه‌ های درون فردی : که شامل:

1. 1. خود آگاهی عاطفی : توانایی اگاهی یافتن از عواطف خود و درک آن ها .

در ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ در ﻣﻮرد ﺣﻔﻆ ﻫﻮﻳﺖ و آﺑﺮوی ﺑﺰه دﻳـﺪﮔﺎن و ﺑـﺴﺘﮕﺎن آﻧـﺎن، ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎده ای ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﻪ آن اﺷﺎره دارد ۶۴۸ ﻣﺎده ، ق. م. ا اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﺮاﺳـﺎس آن ﻛﻠﻴﺔ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺷﻐﻞ ﻳﺎ ﺣﺮﻓﻪ ﺧﻮد ﻣﺤﺮم اﺳﺮار ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ( ﻛـﻪ ﻣـﺄﻣﻮران ﭘﻠﻴﺲ از ﺟﻤﻠﺔ اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ) ﻫﺮﮔﺎه در ﻏﻴﺮ از ﻣﻮارد ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ اﺳ ﺮار ﻣﺮدم را اﻓﺸﺎ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﺎه و ﻳﻚ روز ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﺎل ﺣﺒﺲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن و ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻫﺰار ﺗﺎ ﺷـﺶ ﻣﻴﻠﻴﻮن. ﻣﻮرد دﻳﮕﺮی ﻛﻪ در ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻛﻠﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺷﺎره دارد ﺑﻨﺪ۴ ، ﻣﺎده واﺣﺪه ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻘﻮق ﺷـﻬﺮوﻧﺪی اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺄﻣﻮران ﭘﻠـﻴﺲ را، ﻣﻮﻇﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ در اﺟﺮای وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺤﻮﻟﻪ ﺑﺎ دادﺧﻮاﻫﺎن و ﻣﻄﻠﻌﺎن از وﻗﺎﻳﻊ اﺧﻼق و ﻣﻮازﻳﻦ اﺳﻼﻣﻲ را ﻛﺎﻣﻼرﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ . ﻣﺴﻠﻤﺎ ﺣﻔﻆ اﺳﺮار دادﺧﻮاﻫﺎن ﻳﻜﻲ از وﻇﺎﻳﻒ اﺧﻼﻗﻲ و ﻣﻮازﻳﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻣﻮرد دﻳﮕﺮ ﻣﺎده۱۵۲ ﻗﺎﻧﻮن آﻳﻴﻦ دادرﺳـﻲ ﻛﻴﻔﺮی اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ را ﻣﺤﺮﻣﺎﻧـﻪ ﺗﻠﻘـﻲ ﻛـﺮده اﺳﺖ و ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺤﺮﻣﺎﻧﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻓﺸﺎ شوند .

حفظ اسناد و مدارک مربوط به هویت و مشخصات فردی و خانوادگی بزه دیده و اطرافیان او و شهود و فاش نکردن آدرس محل زندگی یا کار آنان و اطرافیانی که پیوند عاطفی با آنان دارند، از حمایت‌هایی است که بزه دیدگان و شهود آن می‌توانند از آن بهره مند شوند. مهمترین راه هایی که از رهگذر آن ها می توان حفاظت از هویت بزه دیدگان را تضمین کرد عبارت است از:

-گرفتن تعهد کتبی از مقامات تازه وارد وتذکر به همه نهادها و سازمان های دولتی و غیردولتی که به گونه ای با بزه دیدگان در ارتباط اند جهت حفاظت از هویت بزه دیده

-برگزاری دوره های آموزشی منظم برای کارکنان جهت آموزش نحوه حفاظت از هویت بزه دیدگان

-اطمینان از اینکه سیستم های بایگانی و رایانه ای به سیستم های امنیتی مجهز هستند و به خوبی از اطلاعات شخصی بزه دیدگان محافظت می نمایند.

فصل دوم: واکنش پلیس در مقابله با جرم

با توجه به اینکه پلیس اولین نهادی است که بزه دیده پس از جرم با آن رو به رو می شود، ‌بنابرین‏ واکنش پلیس از اهمیت زیادی برخوردار است. اقدام سریع و کارشناسانه پلیس نقش فراوانی در کاهش آسیب های ناشی از جرم دارد. پلیس باید در عرصه و صحنه های مختلف مورد اعتماد و وثوق مردم قرار گیرد؛ به گونه ای که مردم با بروز هر گونه مشکلی ابتدا به پلیس مراجعه کنند. این اعتماد و وثوق، از طریق برخورد سریع، کارشناسانه و اخلاق مدارانه پلیس حاصل می شود. این فصل در سه مبحث، به صورت تفصیلی به آگاهی و اقدام فوری پلیس، پیشگیری از تکرار و توسعه بزهکاری و میانجیگری کیفری پلیس می پردازد.

مبحث اول: آگاهی و اقدام فوری پلیس

دسترسی به نهادهای دستگاه عدالت کیفری اعم از پلیس، دادسرا، دادگاه های بدوی، تجدیدنظر و دیوان عالی کشور باید سریع و آسان باشد . بزه دیده باید بتواند درکوتاه ترین زمان و کمترین فاصله مکانی شکایت خویش را مطرح و آن را پیگیری کند. پلیس پس از دریافت شکایت بدون فوت وقت باید به شکایت رسیدگی کند. در این مبحث در دو گفتار به آگاهی پلیس از جرم و اقدام قضایی فوری پلیس می پردازیم.

گفتار اول: آگاهی پلیس از جرم

با آگاهی یافتن پلیس از جرم از وقوع جرم و جنایات در حوزه استحفاظی، مأموران پلیس باید از صحت و سقم خبر اعلامی مطمئن شوند. چون ممکن است بسیاری از تماس ها از روی شوخی یا عناد انجام شود. هم چنین نحوه دسترسی به پلیس حائز اهمیت است؛ دسترسی به پلیس باید سریع و آسان باشد تا آسیب های ناشی از جرم به صورت چشم گیری کاهش یابد. از سوی دیگر سریع بودن اقدام پلیس پس از آگاهی از جرم، نقش مؤثری در کارآمد بودن اقدامات پلیس دارد. در ذیل ‌در مورد دسترسی بزه دیده به پلیس و اعلام شکایت بحث می شود.

بند اول: دسترسی بزه دیده به پلیس و اعلام شکایت

این بند به صورت دسترسی بزه دیده به پلیس و اعلام شکایت بزه دیده بیان می شود.

الف.دسترسی بزه دیده به پلیس

در تعامل پلیس با بزه دیده، یکی از موضوعات مهم، بحث دسترسی بزه دیده به پلیس است. امکان دسترسی سریع به پلیس و کمک گرفتن از آن به ویژه در صحنه ارتکاب جرم و یا جلوگیری از فرار متهم، یکی از نیازهای اساسی بزه دیدگان است. به منظور مداخله به موقع پلیس در بحران پس از بزه دیدگی و جلوگیری از توسعه آن و نیز کاستن از آسیب های جرم، لازم است پلیس تدابیری را برای دسترسی سریع و آسان بزه دیدگان به مأموران پلیس فراهم کند.

علاوه بر کلانتری ها، پاسگاه ها و ایستگاه های پلیس که در سراسر شهرها و روستاهای کشور پراکنده می‌باشند و همچنین اداره های آگاهی و سایر پلیس های تخصصی که در شهرها و مراکز استان ها مستقر هستند و امکان مراجعه مستقیم بزه دیدگان به آن ها و کمک گرفتن از پلیس وجود دارد، سازو کارهای دیگری نیز برای دسترسی سریع و آسان بزه دیدگان به پلیس پیش‌بینی شده است.

دسترسی به نهادهای دستگاه عدالت کیفری اعم از پلیس، دادسرا، دادگاه های بدوی، دادگاه تجدیدنظر، دیوان عدالت کشور باید سریع ‌و آسان باشد. بزه دیده باید بتواند در کوتاه ترین زمان و کمترین فاصله مکانی، شکایت خویش را مطرح وآن را پیگیری کند.

استقرار پلیس در اماکن عمومی، اختصاص تلفن های شبانه روزی جهت ‌پاسخ‌گویی‌ به بزه دیدگان، گسترش کلانتری ها در مکان های پر جمعیت ونظایر آن، دسترسی به اولین پناهگاه را برای بزه دیدگان ممکن می‌سازد.

اعزام سریع پلیس به محل وقوع جرم جهت دریافت شکایت و ارائه راهنمایی های لازم و نیز حفظ صحنه جرم، جمع‌ آوری ادله جرم، تنظیم صورت جلسه، همراهی بزه دیده تا مراکز درمانی، و اعزام مأموران پلیس زن در جرایم جنسی از دیگر حقوق بزه دیده در دسترسی به پلیس می‌باشد. حق دسترسی به پلیس باید بدون تبعیض نسبت به همه افراد وجود داشته باشد. هرکس، صرف نظر از تابعیت، جنس، زبان، مذهب، رنگ ونظایر آن چناچه بزه دیده واقع شود باید حق مراجعه به پلیس را داشته باشد. طبق اصل ۳۴ قانون اساسی ایران:”دادخواهی حق مسلم هر فرد است.”

ب.اعلام شکایت بزه دیده